Lekarz omawia przyczyny pęknięcia śledziony, objawy pękniętej śledziony oraz operacje naprawy lub usunięcia tego narządu, który pomaga organizmowi zwalczać obce bakterie.
Warstwa tkanki całkowicie pokrywa śledzionę w sposób przypominający kapsułę, z wyjątkiem miejsc, w których do narządu wchodzą żyły i tętnice. Tkanka ta, zwana torebką śledziony, pomaga chronić śledzionę przed bezpośrednim urazem.
Co to jest pęknięta śledziona?
Pęknięcie śledziony jest stanem nagłym, do którego dochodzi, gdy podobna do kapsułki powłoka śledziony pęka, wylewając krew do jamy brzusznej. W zależności od wielkości pęknięcia może dojść do dużego krwawienia wewnętrznego.
Lekarz może określać pękniętą śledzionę jako "pęknięcie śledziony".
Co powoduje pęknięcie śledziony?
Śledziona może pęknąć w wyniku silnego bezpośredniego uderzenia lub tępego urazu w jamie brzusznej. Śledziona jest najczęstszym narządem, który ulega uszkodzeniu w wyniku tępych urazów jamy brzusznej. Dzieje się tak niezależnie od wieku.
Do częstych przyczyn urazów śledziony należą:
-
Wypadki samochodowe
-
Urazy podczas uprawiania sportów kontaktowych, takich jak piłka nożna i hokej
-
Wypadki rowerowe, np. wpadnięcie na kierownicę roweru
-
Przemoc domowa
Niektóre choroby i schorzenia mogą również prowadzić do pęknięcia śledziony. W takich przypadkach śledziona staje się obrzęknięta, a jej otoczka przypominająca kapsułkę staje się cienka. Sprawia to, że narząd ten jest szczególnie delikatny i bardziej narażony na pęknięcie w przypadku bezpośredniego uderzenia w brzuch.
Choroby, które zwiększają ryzyko pęknięcia śledziony, to między innymi:
-
Mononukleoza zakaźna. W niektórych przypadkach pęknięta śledziona jest pierwszym objawem choroby.
-
Choroby krwi (hematologiczne), takie jak niedokrwistość hemolityczna i niektóre rodzaje chłoniaków
-
Malaria
Objawy pękniętej śledziony
Pęknięta śledziona powoduje ból brzucha, zwykle silny, ale nie zawsze. Nasilenie, a nawet umiejscowienie bólu zależy od stopnia pęknięcia śledziony i ilości krwi, która z niej wycieka. Ból może być odczuwany w następujących miejscach:
-
Lewa strona brzucha pod klatką żebrową
-
Lewy bark, ponieważ nerwy lewego barku i lewej strony przepony pochodzą z tego samego miejsca i pęknięcie może podrażnić te nerwy
Krwotok wewnętrzny spowodowany pęknięciem śledziony może spowodować spadek ciśnienia krwi. Może to powodować:
-
Niewyraźne widzenie
-
Dezorientacja
-
Światłowstręt
-
Omdlenia
-
Objawy wstrząsu, w tym niepokój, lęk, mdłości i bladość skóry
Jak rozpoznaje się pękniętą śledzionę?
Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne, zapyta o historię choroby pacjenta i obejrzy jego brzuch. Brzuch może być twardy i wyglądać na spuchnięty (rozdęty), ponieważ wypełnił się krwią. Jeśli doszło do utraty dużej ilości krwi ze śledziony, pacjent może mieć niskie ciśnienie krwi i szybkie tętno. Nagłe obniżenie ciśnienia krwi u osoby, u której podejrzewa się uszkodzenie śledziony, zwłaszcza u osoby młodej, jest oznaką, że stan jest szczególnie ciężki i konieczna jest operacja w trybie nagłym.
Jak rozpoznaje się pękniętą śledzionę?
Do zdiagnozowania pękniętej śledziony potrzebne są badania obrazowe. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej. Podczas badania do żyły, zwykle w ramieniu, wstrzykiwana jest specjalna substancja zwana kontrastem. Kontrast pomaga lekarzowi określić wielkość krwawienia ze śledziony. Aktywne krwawienie ze śledziony może nie być widoczne na tomografii komputerowej bez kontrastu.
Jednak tomografia komputerowa jamy brzusznej może być wykonana tylko wtedy, gdy pozwala na to czas. Wykonanie tomografii komputerowej z kontrastem może trochę potrwać, a niektóre osoby z pęknięciem śledziony zmarły w oczekiwaniu na wykonanie badania. Z tego powodu nie zaleca się wykonywania tomografii komputerowej u osób z pęknięciem śledziony, u których występują niestabilne parametry życiowe lub niskie ciśnienie krwi spowodowane urazem (sugerujące wstrząs). W takich przypadkach należy wykonać szybkie badanie ultrasonograficzne, a w razie stwierdzenia krwawienia od razu przejść do operacji.
Inne osoby są uczulone na kontrast w tomografii komputerowej lub nie mogą go otrzymać, ponieważ ich nerki nie pracują prawidłowo.
W takich przypadkach do zdiagnozowania pęknięcia śledziony można wykorzystać inne badania. Należą do nich:
Zogniskowana technika sonograficzna jamy brzusznej (FAST).
Jest to metoda ultrasonograficzna służąca do sprawdzania obecności krwi w jamie brzusznej. Może być stosowana w diagnostyce pękniętej śledziony u niestabilnych pacjentów, ale badania wykazały, że w nagłych przypadkach lepsza jest tomografia komputerowa.
Diagnostyczne płukanie jamy otrzewnowej
. Jest to metoda pozwalająca szybko stwierdzić, czy w jamie brzusznej gromadzi się krew. Jest to szybka i niedroga metoda, którą można wykonać u pacjentów z pęknięciem śledziony, u których występuje niskie ciśnienie tętnicze.
MRI
jamy brzusznej.
Może to być opcja dla stabilnych pacjentów z niewydolnością nerek lub z silną alergią na substancję kontrastową stosowaną podczas tomografii komputerowej.
Jeśli stan pacjenta jest stabilny i nie wymaga on nagłej operacji, w rutynowych odstępach czasu można wykonywać badania laboratoryjne, takie jak pełna morfologia krwi (CBC) lub poziom hemoglobiny, w celu sprawdzenia, czy nie doszło do utraty krwi.
Jak leczy się pękniętą śledzionę?
W przeszłości leczenie uszkodzenia śledziony zawsze oznaczało usunięcie całego narządu, zwane splenektomią. Jednak obecnie lekarze twierdzą, że niektóre urazy śledziony mogą się same wyleczyć, zwłaszcza te, które nie są bardzo poważne. Osoby z uszkodzeniem śledziony, które nie wymagają operacji, nadal muszą być monitorowane w szpitalu i mogą potrzebować transfuzji krwi.
Natychmiastowa, nagła operacja usunięcia lub naprawy śledziony jest wykonywana w następujących przypadkach:
-
Jeśli lekarz uważa, że występuje masywne krwawienie wewnętrzne
-
Jeśli u osoby z podejrzeniem pęknięcia śledziony występuje niskie ciśnienie krwi lub niestabilne parametry życiowe
W przypadku operacji zwykle usuwa się całą śledzionę. Jednak w przypadku małych rozdarć chirurg może podjąć próbę uratowania śledziony. Polega to na naprawieniu rozdarcia i wywieraniu nacisku na śledzionę lub naczynia krwionośne do momentu, aż krew zakrzepnie i zatrzyma przeciek. Inna procedura, zwana embolizacją tętnic, może być bezpiecznym sposobem uratowania śledziony, ale tylko wtedy, gdy można ją wykonać natychmiast.
Czego należy się spodziewać po pęknięciu śledziony
Powrót do zdrowia zależy od ciężkości pęknięcia. Ogólnie rzecz biorąc, u osób z łagodniejszym pęknięciem śledziony (uraz I i II stopnia) rokowanie jest dobre. Im poważniejsze uszkodzenie śledziony, tym bardziej niepewny jest wynik leczenia. Ryzyko powikłań wydaje się być największe u osób powyżej 55 roku życia.
Zgony spowodowane pęknięciem śledziony są możliwe i nadal się zdarzają, nawet w najlepszych ośrodkach urazowych.
Można żyć bez śledziony. Jednak ponieważ śledziona odgrywa kluczową rolę w zwalczaniu niektórych bakterii, życie bez tego narządu zwiększa ryzyko wystąpienia zagrażających życiu infekcji. Każdy powinien otrzymać szczepionkę przeciwko pneumokokom, a niektórzy powinni otrzymać szczepionki przeciwko meningokokom i haemophilus influenzae typu b. Szczepionki te podaje się zwykle 14 dni przed elektywną splenektomią lub 14 dni po zabiegu.
Dzieci, którym usunięto śledzionę, mogą wymagać codziennego przyjmowania antybiotyków, aby zapobiec zachorowaniu. Dorośli zazwyczaj nie wymagają codziennego przyjmowania antybiotyków, chyba że zachorują lub istnieje prawdopodobieństwo, że mogą zachorować. Niezależnie od wieku, po usunięciu śledziony warto nosić bransoletkę alarmu medycznego.
