Aby zapobiec dziedziczeniu przez dzieci rzadkich, potencjalnie śmiertelnych chorób, w jednej z odmian zapłodnienia in vitro (IVF) wykorzystuje się materiał genetyczny pochodzący od trzech osób.
Zapłodnienie in vitro z udziałem trojga rodziców legalne w dwóch krajach
Lisa Rapaport
6 maja 2022 r. - Procedura zapłodnienia, w której miesza się materiał genetyczny trzech osób, aby zapobiec urodzeniu przez pary dzieci z pewnymi wyniszczającymi i potencjalnie śmiertelnymi zaburzeniami dziedzicznymi, jest już legalna w dwóch krajach: Wielkiej Brytanii i Australii.
Australijski senat przyjął 30 marca ustawę zmieniającą istniejące wcześniej przepisy, aby w pewnych okolicznościach zezwolić na przeprowadzenie tej procedury.
Celem tej procedury jest zapobieganie zaburzeniom genetycznym spowodowanym przez uszkodzone mitochondria - elektrownie wewnątrz komórek, które dostarczają energii potrzebnej do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Jeśli mitochondria nie wytwarzają żadnej energii, zaburzenia genetyczne szybko prowadzą do śmierci. Jeśli mitochondria wytwarzają tylko niewielką ilość energii, dzieci mogą cierpieć na poważne choroby i być niepełnosprawne.
"Skutki tego problemu są naprawdę poważne i jest wysoce prawdopodobne, że dziecko będzie bardzo chore lub umrze" - mówi dr Arthur Caplan, kierownik działu etyki medycznej w New York University Grossman School of Medicine w Nowym Jorku.
Mitochondria mają niewielką ilość DNA, a dzieci dziedziczą je po matce. Aby dzieci nie odziedziczyły tego uszkodzonego materiału genetycznego, w ramach dawstwa mitochondrialnego, znanego również jako trójrodzicielskie zapłodnienie in vitro (IVF), pobiera się jądro - zawierające większość DNA, które sprawia, że jesteśmy tym, kim jesteśmy - z jajeczka matki i umieszcza się je w jajeczku darowanym od kobiety ze zdrowymi mitochondriami.
Jajo jest następnie zapładniane plemnikiem za pomocą zapłodnienia in vitro, a powstały w ten sposób embrion zawiera materiał genetyczny dwóch kobiet i jednego mężczyzny.
Jednym z etnicznych problemów związanych z dawstwem mitochondriów jest to, że każde dziecko poczęte w ten sposób odziedziczyłoby zmodyfikowane DNA i przekazało je swoim dzieciom.
"Myślę, że jest prawdopodobne, że będziemy podążać tą drogą w celu naprawy chorób" - mówi Caplan. "Nie uważam, że cała inżynieria genetyczna embrionów jest zła, ale musimy wyznaczyć granicę między ulepszaniem a leczeniem chorób".
Dla par, które chcą mieć dziecko posiadające przynajmniej część ich własnego DNA, istnieją inne sposoby na posiadanie dziecka bez uszkodzonych mitochondriów. Jedną z opcji jest genetyczne badanie przesiewowe zarodków w celu znalezienia zdrowych zarodków bez tej wady, co byłoby możliwe w przypadku niektórych kobiet, które mają stosunkowo niewiele mutacji mitochondrialnych. Inną alternatywą jest wykorzystanie komórki jajowej dawczyni od kobiety ze zdrowymi mitochondriami.
Jak twierdzi Caplan, dawstwo mitochondrialne może być atrakcyjne dla par, które chcą, aby ich dzieci miały genetyczne powiązania z obojgiem rodziców. Jednak przyszli rodzice muszą mieć świadomość, że jest to stosunkowo nowa procedura i, w przeciwieństwie do dawstwa komórek jajowych, nie ma długiej historii sukcesów.
"Wygląda to obiecująco, ale nie znamy jeszcze pełnego obrazu bezpieczeństwa i nie poznamy go przez najbliższą dekadę" - ostrzega Caplan. "Myślę, że warto ją zaproponować jako jedną z opcji, ale trzeba też uświadomić ludziom, jak ważne jest posiadanie wspólnego biologicznego dziecka, i upewnić się, że rozumieją, iż nawet jeśli wypróbujemy tę technikę, nie znamy jeszcze długoterminowych skutków dla dzieci".
