Samookaleczenia, zwane też samookaleczeniami lub samookaleczeniami, są często oznaką głębszych problemów. lekarz wyjaśnia ich przyczyny, objawy i leczenie.
Samookaleczenie, zwane też samookaleczeniem lub samookaleczaniem, definiuje się jako każde celowe uszkodzenie własnego ciała. Zazwyczaj samookaleczenie pozostawia ślady lub powoduje uszkodzenie tkanek. Samookaleczenie może wiązać się z którymś z poniższych zachowań:
-
Cięcie
-
Przypalanie (lub "brandzlowanie" gorącymi przedmiotami)
-
Drapanie skóry lub ponowne otwieranie ran
-
Wyrywanie włosów (trichotillomania)
-
Uderzanie głową
-
Uderzanie (młotkiem lub innym przedmiotem)
-
Łamanie kości
Większość osób dokonujących samookaleczeń działa raczej w pojedynkę niż w grupie. Próbują też ukrywać swoje zachowanie.
Kto jest bardziej skłonny do samookaleczania się?
Samookaleczanie może wystąpić u osób każdej płci i rasy. Zachowanie to nie jest ograniczone przez wykształcenie, wiek, orientację seksualną, status społeczno-ekonomiczny czy religię. Istnieją jednak pewne czynniki wspólne dla osób, które się samookaleczają. Samookaleczenia zdarzają się częściej wśród:
-
dorastających kobiet
-
Osoby, które w przeszłości były wykorzystywane fizycznie, emocjonalnie lub seksualnie
-
Osoby, u których współistnieją problemy związane z nadużywaniem substancji, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi lub zaburzeniami odżywiania
-
Osoby, które często wychowywały się w rodzinach zniechęcających do wyrażania gniewu
-
Osoby, które nie potrafią wyrażać swoich emocji i nie mają dobrej sieci wsparcia społecznego
Co powoduje, że ludzie się ranią?
Do samookaleczenia dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy ludzie stają w obliczu uczuć, które wydają się przytłaczające lub niepokojące. Osoby dokonujące samookaleczeń mogą uważać, że samookaleczenie jest sposobem na:
-
Tymczasowego łagodzenia silnych uczuć, presji lub niepokoju
-
Bycie prawdziwym, żywym lub odczuwanie czegoś
-
Ranienie siebie, aby uniknąć impulsywnego ranienia kogoś innego
-
Zdolność do odczuwania bólu na zewnątrz, a nie wewnątrz
-
Kontrolowanie i radzenie sobie z bólem - w przeciwieństwie do bólu doświadczanego w wyniku przemocy fizycznej lub seksualnej
-
Zapewnienie sposobu na przełamanie odrętwienia emocjonalnego (znieczulenia, które pozwala komuś ciąć bez odczuwania bólu)
-
Proszenie o pomoc w sposób pośredni lub zwracanie uwagi na potrzebę pomocy
-
Próby wywierania wpływu na innych poprzez manipulowanie nimi, próby sprawienia, żeby im zależało, żeby czuli się winni lub żeby się od nich odczepili
Samookaleczanie może być także odzwierciedleniem nienawiści danej osoby do samej siebie. Niektórzy samookaleczający się karzą się za silne uczucia, których zazwyczaj nie wolno im było wyrażać w dzieciństwie. Mogą też karać się za to, że w jakiś sposób są złe i nie zasługują na to. Uczucia te są wynikiem znęcania się nad innymi i przekonania, że na to zasłużyli.
Nawet jeśli istnieje możliwość, że samookaleczenie może spowodować obrażenia zagrażające życiu, samookaleczenie nie jest uważane za zachowanie samobójcze.
Jakie są rodzaje samookaleczeń?
Do najczęstszych rodzajów samookaleczeń należą:
-
Częste skaleczenia i oparzenia, których nie da się wyjaśnić
-
Samookaleczanie lub drapanie się
-
Wbijanie igieł
-
Uderzanie głową
-
Uciskanie oczu
-
Gryzienie palców lub ręki
-
Wyrywanie sobie włosów
-
Drapanie się po skórze
Oznaki ostrzegawcze samookaleczania się
Oznaki wskazujące na to, że dana osoba może się samookaleczać to:
-
Noszenie spodni i długich rękawów w ciepłe dni
-
Blizny (po cięciu, oparzeniu itp.) na ciele
-
Pojawienie się zapalniczek, brzytew lub ostrych przedmiotów, których nie spodziewalibyśmy się w rzeczach należących do danej osoby
-
Niskie poczucie własnej wartości
-
Trudności w radzeniu sobie z uczuciami
-
Problemy z relacjami
-
Słabe funkcjonowanie w pracy, szkole lub domu
Jak diagnozuje się samouszkodzenia?
Jeśli osoba wykazuje oznaki samookaleczenia, należy skonsultować się ze specjalistą zdrowia psychicznego, który ma doświadczenie w samookaleczaniu. Specjalista ten będzie w stanie dokonać oceny i zalecić sposób leczenia. Samookaleczanie może być objawem choroby psychicznej, w tym:
-
Zaburzenia osobowości (zwłaszcza zaburzenie osobowości typu borderline)
-
Zaburzenia dwubiegunowe
-
Duża depresja
-
Zaburzenia lękowe (zwłaszcza zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne)
-
Schizofrenia
Jak leczy się samouszkodzenia?
Powszechne metody leczenia samouszkodzeń obejmują:
-
Psychoterapia
może być stosowana, aby pomóc osobie przestać się samookaleczać.
-
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)
może być stosowana, aby pomóc osobie nauczyć się rozpoznawać wyzwalające uczucia i radzić sobie z nimi w zdrowszy sposób.
-
Dialektyczna Terapia Zachowania (DBT)
może być stosowana w celu nauczenia jednostki umiejętności tolerowania niepokoju emocjonalnego i radzenia sobie z doświadczeniami interpersonalnymi lub innymi stresującymi doświadczeniami.
-
Terapie stresu pourazowego
mogą być pomocne dla osób samookaleczających się, które w przeszłości były maltretowane lub doświadczyły kazirodztwa.
-
Terapia grupowa
umożliwia osobom rozmawianie o swoim stanie zdrowia z innymi osobami, które mają podobne problemy. Może to być pomocne w zmniejszeniu wstydu związanego z samookaleczaniem oraz we wspieraniu zdrowego wyrażania emocji.
-
Terapia rodzinna
pomaga osobie zająć się historią stresu rodzinnego związanego z zachowaniem i może pomóc członkom rodziny nauczyć się komunikować ze sobą w sposób bardziej bezpośredni i otwarty.
-
Hipnoza i inne techniki relaksacyjne
mogą być pomocne w zmniejszaniu stresu i napięcia, które często poprzedzają samookaleczenia.
-
Leki
takie jak leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpsychotyczne w małych dawkach, leki stabilizujące nastrój lub leki przeciwlękowe mogą być stosowane w celu zmniejszenia początkowej impulsywnej reakcji na stres. Istnieją również pewne badania dotyczące naltreksonu (blokera opiodów), który może pomóc w zapobieganiu uczuciu, którego niektórzy ludzie doświadczają po zrobieniu sobie krzywdy.
Jakie są prognozy dla osób stosujących samookaleczenia?
Rokowanie w przypadku samouszkodzeń jest różne w zależności od stanu emocjonalnego, psychologicznego lub innych diagnoz. Ważne jest, aby określić czynniki, które prowadzą do zachowań samookaleczających u danej osoby. Ważne jest także określenie, czy samookaleczanie jest jednym z objawów konkretnego zaburzenia osobowości, które wymaga leczenia.
