Terapie celowane blokują określone białka lub geny, które pomagają nowotworom rosnąć i rozprzestrzeniać się. Dowiedz się więcej o rodzajach terapii, leczonych nowotworach i skutkach ubocznych.
Terapie celowane to leki, które blokują określone części komórek nowotworowych, takie jak białka lub geny, które pomagają nowotworom rosnąć i rozprzestrzeniać się. Mogą one również zwalczać inne typy komórek, które pomagają w rozwoju i rozprzestrzenianiu się nowotworów. W przypadku niektórych rodzajów raka terapie celowane mogą działać lepiej niż inne metody leczenia.
FDA zatwierdziła terapie celowane dla ponad 15 typów raka, w tym raka piersi, prostaty, okrężnicy i płuc. Jednak terapie te działają tylko wtedy, gdy guz ma właściwy cel. A terapie celowane często przestają działać, jeśli cel ulegnie zmianie lub nowotwór znajdzie sposób na obejście leczenia.
Naukowcy dowiadują się coraz więcej o zmianach, które wywołują raka. W przyszłości może to doprowadzić do opracowania lepszych terapii celowanych.
Rodzaje terapii celowanych
Istnieją dwa główne rodzaje terapii celowanych: leki małocząsteczkowe i przeciwciała monoklonalne.
Leki o małej cząsteczce są na tyle małe, że wślizgują się do wnętrza komórek nowotworowych i niszczą je.
Leki o małej cząsteczce można często rozpoznać po tym, że ich nazwa generyczna kończy się na "-ib". Na przykład imatinib (Gleevec) leczy przewlekłą białaczkę szpikową (CML) i inne nowotwory, blokując sygnały, które nakazują komórkom nowotworowym rosnąć.
Przeciwciała monoklonalne są zbyt duże, aby dostać się do komórek. Zamiast tego atakują cele znajdujące się na zewnątrz komórek lub tuż obok nich. Czasami są one wykorzystywane do podawania chemioterapii i radioterapii bezpośrednio do wnętrza guza. Zazwyczaj podaje się je w szpitalu lub klinice przez kroplówkę do żyły w ramieniu. Czasami podaje się je w postaci zastrzyku.
Nazwy ogólne przeciwciał monoklonalnych kończą się na "-mab". Bevacizumab (Avastin) to przeciwciało monoklonalne, które działa poprzez blokowanie naczyń krwionośnych zasilających guzy.
Naukowcy opracowali wiele leków małocząsteczkowych i przeciwciał monoklonalnych, które wykorzystują różne cele, aby leczyć raka na różne sposoby.
Terapie hormonalne powstrzymują organizm przed wytwarzaniem hormonów, które są potrzebne niektórym nowotworom piersi i prostaty do wzrostu, lub uniemożliwiają działanie hormonów.
Leki na raka piersi, takie jak tamoksyfen, blokują wydzielanie żeńskiego hormonu - estrogenu. Inhibitory aromatazy obniżają ilość estrogenu w organizmie. W przypadku raka prostaty lekarze mogą przepisać leki, które blokują męskie hormony płciowe lub powstrzymują organizm przed ich wytwarzaniem.
Inhibitory transdukcji sygnału są najczęściej stosowanymi terapiami celowanymi. Blokują one sygnały, które nakazują komórkom dzielić się zbyt intensywnie i zbyt szybko.
Jednym z przykładów jest lek na raka piersi - trastuzumab (Herceptin). Białko znajdujące się na zewnątrz komórek, zwane receptorem HER2, odbiera sygnały nakazujące komórkom wzrost i podział. Nowotwory piersi HER2-dodatnie wytwarzają zbyt dużo tego białka, więc nowotwór otrzymuje sygnały: "Rośnij! Rośnij! Rośnij!". Trastuzumab może spowolnić lub zatrzymać ten typ raka piersi poprzez zaczepienie się o białka receptora HER2, tak jak w przypadku zasłonięcia okien folią aluminiową.
Modulatory ekspresji genów. Ten rodzaj terapii celowanej działa w celu zmiany białek kontrolujących sposób wykonywania instrukcji genów w komórkach nowotworowych, czyli ich ekspresję, ponieważ jest ona nieprawidłowa.
Induktory apoptozy. Komórki nowotworowe często znajdują sposób na obejście naturalnego procesu apoptozy, w którym zdrowe komórki umierają, gdy są stare lub uszkodzone. Czynniki indukujące apoptozę powodują, że komórki nowotworowe przechodzą przez normalny proces śmierci komórkowej.
Bortezomib (Velcade) jest lekiem, który działa w ten sposób na chłoniaka i szpiczaka mnogiego, czyli nowotwory krwi. Naukowcy badają również związki roślinne, takie jak resweratrol (występujący w czerwonym winie), aby sprawdzić, czy mogą one powodować śmierć komórek nowotworowych.
Inhibitory angiogenezy blokują wzrost naczyń krwionośnych, które komórki nowotworowe tworzą, aby otrzymywać składniki odżywcze i tlen. Niektóre z nich zwalczają substancję zwaną czynnikiem wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). Inne zwalczają inne substancje, które pobudzają wzrost naczyń krwionośnych. Jeśli guz ma już dopływ krwi, terapie celowane mogą go wyeliminować.
Immunoterapie wykorzystują układ odpornościowy do niszczenia komórek nowotworowych. Niektóre z nich wzmacniają układ odpornościowy, dzięki czemu lepiej radzi on sobie ze zwalczaniem nowotworów. Inne znakują komórki nowotworowe, aby układ odpornościowy mógł je łatwiej odnaleźć.
Dla kogo przeznaczona jest terapia celowana
W przypadku niektórych rodzajów nowotworów, takich jak CML, prawie zawsze istnieje cel, na którym można skoncentrować leczenie. Czasami jednak lekarz będzie musiał zbadać guz, aby sprawdzić, czy ma on jakieś cele. Czasami lekarz wykonuje biopsję - pobiera małą próbkę z guza i sprawdza ją w laboratorium.
Nawet jeśli masz ten sam typ raka co ktoś inny, możesz nie mieć tego samego celu. Nie wszystkie raki piersi są HER2-dodatnie. Leki celowane na raka jelita grubego, takie jak cetuximab (Erbitux), nie będą działać, jeśli masz mutację genu KRAS.
Zanim lekarz zaleci terapię celowaną, być może będziesz musiał najpierw wypróbować inne metody leczenia. Terapia celowana jest często podawana razem z innymi metodami leczenia.
Efekty uboczne
Terapie celowane mogą powodować poważne skutki uboczne. Najczęstsze z nich to biegunka, problemy z wątrobą, takie jak zapalenie wątroby, oraz zmiany w obrębie skóry, włosów i paznokci.
Problemy skórne są dla większości ludzi najtrudniejsze do pokonania. Dzieje się tak, ponieważ celowane terapie przeciwnowotworowe atakują te same czynniki wzrostu i naczynia krwionośne, które są niezbędne dla zdrowej skóry. Zwróć uwagę na:
-
Wysypki przypominającej trądzik na skórze głowy, twarzy, szyi, klatce piersiowej i plecach. Może swędzieć, piec, kłuć lub boleć. Czasami może dojść do zakażenia. Zazwyczaj utrzymuje się przez cały czas leczenia, ale ustępuje po jego zakończeniu.
-
Uczucie, jakbyś miał silne oparzenia słoneczne. Może się to rozpocząć jeszcze przed zaobserwowaniem jakichkolwiek zmian na skórze.
-
Wyjątkowa wrażliwość na światło słoneczne.
-
Suchość skóry. Ma ją prawie każdy, kto poddawany jest terapii celowanej. Skóra może pękać, zwłaszcza na dłoniach i stopach, przez co trudno jest używać rąk lub chodzić.
-
Opuchnięte, bolesne owrzodzenia na paznokciach u rąk i nóg.
-
Owrzodzenia na skórze głowy oraz wypadanie włosów lub łysienie. Włosy mogą zmienić kolor lub nie odrosnąć po leczeniu.
-
Powieki mogą być zaczerwienione, opuchnięte i wywinięte do wewnątrz lub w dół. Może to spowodować uszkodzenie przezroczystej warstwy na przedniej części oka, zwanej rogówką.
Przed rozpoczęciem leczenia należy używać delikatnych mydeł i szamponów bez substancji chemicznych i zapachowych. Niezwłocznie poinformuj lekarza o wszelkich zmianach skórnych. Należy je leczyć, aby nie doszło do zakażenia. Jeśli zmiany skórne są poważne, może być konieczne odstawienie leków celowanych.
Wiele terapii celowanych działa lepiej w połączeniu z innymi metodami leczenia, takimi jak chemioterapia i radioterapia, więc możesz mieć do czynienia również z tymi działaniami niepożądanymi.
Lekarz może wyjaśnić, czego można się spodziewać po planie leczenia.
Koszt
Terapie celowane mogą kosztować dziesiątki tysięcy dolarów miesięcznie. Jeden z rodzajów immunoterapii, zwany CAR T, może kosztować blisko pół miliona dolarów.
Cena może się jednak różnić w zależności od rodzaju leku, sposobu podawania, miejsca i czasu stosowania. Na przykład za tabletki zapłacisz prawdopodobnie więcej niż za leczenie dożylne w szpitalu lub klinice.
Zanim rozpoczniesz jakiekolwiek leczenie raka, upewnij się, że Twoje ubezpieczenie pokryje koszty leczenia.
