Od lekarza Archiwum
Rzeczy, które chodzą po nocy. Zmora panny Muffet. Surowa skarga nauczyciela. Co je wszystkie łączy? Mnóstwo: To typowe dziecięce lęki i obawy.
Nie ma się czym przejmować (za bardzo). Ale spróbuj powiedzieć to swojemu dziecku! Jako rodzic możesz mieć duży wpływ na to, jak dobrze Twoje dziecko radzi sobie z takimi zmartwieniami. Oto kilka pomysłów, które mogą pomóc.
Wiele stron dziecięcych lęków
Nie wszystkie lęki są złe. W rzeczywistości odrobina strachu służy jako polisa ubezpieczeniowa. Bez strachu wskoczylibyśmy w rzeczy, których nie powinniśmy" - mówi dr Tamar E. Chansky, autorka książki "Freeing Your Child from Anxiety". Chansky jest również dyrektorem Children's Center for OCD and Anxiety w Plymouth Meeting, Pa.
Jak mówi Chansky, niektóre lęki mają charakter ewolucyjny. Na przykład, wiele dzieci - i dorosłych - nadal obawia się rzeczy spoza ich doświadczenia. Ich mózgi są tak skonstruowane, że chronią je na przykład przed wężami, chociaż przeciętny człowiek rzadko spotyka się z wężem, jadowitym lub nie.
Niektóre dzieci doświadczają zaburzeń lękowych, które są często silną reakcją emocjonalną na intensywne doświadczenia. Ale najczęściej lęki dziecka są przewidywalnym rytuałem przejścia.
Częste lęki i strachy w dzieciństwie
Krajobraz lękowy" Twojego dziecka zmienia się z czasem. Oto kilka najczęstszych lęków dziecięcych, które mogą wystąpić na różnych etapach rozwoju.
Lęki niemowląt i małych dzieci
-
Głośne dźwięki lub nagłe ruchy
-
Duże, zbliżające się obiekty
-
Nieznajomi
-
Separacja
-
Zmiany w domu
Lęki w okresie przedszkolnym
-
Ciemność
-
Hałasy w nocy
-
Maski
-
Potwory i duchy
-
Zwierzęta, takie jak psy
Lęki w okresie szkolnym
-
Węże i pająki
-
Burze i klęski żywiołowe
-
Bycie samemu w domu
-
Strach przed nauczycielem, który jest zły
-
Straszne wiadomości lub programy telewizyjne
-
Kontuzje, choroby, lekarze, zastrzyki lub śmierć
-
Strach przed porażką i odrzuceniem
Łagodzenie lęków u niemowląt i małych dzieci
W idealnej sytuacji świat niemowlęcia jest wypełniony bezpieczeństwem rodziców i poczuciem spokoju. Wszystko, co to zakłóca - na przykład głośny hałas lub obca osoba - wywołuje strach, mówi Chansky. Jedną prostą rzeczą, którą możesz zrobić, aby zachować spokój, jest ustalenie przewidywalnej rutyny. Zminimalizuj też liczbę opiekunów w życiu dziecka. Silna więź z dzieckiem - poprzez regularny dotyk, kontakt wzrokowy, mówienie lub śpiewanie - tworzy fundamenty zaufania, co pomaga uodpornić dziecko na przyszłe lęki.
Łagodzenie lęków u przedszkolaków
W miarę jak ich świat się rozszerza, przedszkolaki nadal obawiają się nowych miejsc i ludzi. Nowe ekspozycje przynoszą strach przed niespodziewanym, Chansky mówi lekarzowi.
"Część z tego jest wynikiem konkretnych doświadczeń, ale część wynika z ich rozwijającej się wyobraźni". Będąc w stanie wyobrazić sobie, że naprawdę nie ma nic czającego się w tej ciemnej szafie jest wspaniałym osiągnięciem, mówi. Ale w tym wieku nie opanowały jeszcze tej umiejętności na tyle, by wiedzieć, jak się uspokoić.
Doktor Kristin Lagattuta, asystentka profesora psychologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis, prowadzi badania z przedszkolakami. Bada, jak tworzą one połączenia między umysłem a emocjami. Lagattuta wyjaśnia, że małe dzieci w wieku około 4 lub 5 lat robią OK mówiąc wyimaginowane od prawdziwego -- chyba, że jest to związane z czymś przerażającym. "Kiedy emocja jest prawdziwa, wtedy trudno im określić, że doświadczenie, które się z nią wiąże, również nie jest prawdziwe".
Jak pomóc dziecku z takimi lękami?
W każdym wieku należy podzielić wyzwanie na małe kroki, mówi Chanksy. Sugeruje, aby zmierzyć się z tą wielką, ciemną jaskinią szafy, zmieniając ją w coś zabawnego i pozytywnego. "Tworząc konkurencyjne emocje", mówi, "pomagasz wypalić niepokój". Bądź kreatywny, mówi Chansky: Wejdź w ciemność i przeczytaj książkę przy świetle latarki. Zrób pięć głupich min i od razu wyjdź na zewnątrz. Zagraj w 20 pytań. To wszystko wprowadza dziecko w inne ramy umysłu. Ćwicz często, aby uzyskać najlepsze rezultaty.
Psy to kolejny wielki lęk przedszkolaków, mówi Chansky. Psy są często duże, głośne i skoczne - nie jest to dobra kombinacja dla małych.
Również w tym przypadku Chansky sugeruje, by podchodzić do strachu stopniowo. Oprzyj się pokusie nadmiernego chronienia lub zachęcania: "W porządku, chodź!" - mówi Chansky. Zamiast tego daj dziecku możliwość bezpośredniego, bezpiecznego doświadczenia. Porozmawiaj z właścicielem psa i zapytaj: "Czy ten pies jest przyjazny? Czy możemy powiedzieć 'cześć'?" sugeruje Chansky. "Albo zapytaj swoje dziecko: 'Czy ogon psa merda? To znak szczęśliwego psa'". Jeśli masz przyjaciela z psem, pozwól "śpiącemu psu leżeć" -- i pozwól dziecku obserwować. To pozwala na bezpieczne wejście w świat psów.
Dzięki swoim badaniom Lagattuta dowiedziała się, że dzieci już w wieku 3 lub 4 lat mogą wiedzieć, że przewidywanie przyszłości może powodować niepokój.
"Rozumieją, że negatywne myśli mogą sprawić, że poczujesz się źle, zanim zrozumieją, że pozytywne myśli mogą pomóc ci poczuć się dobrze, co dzieje się około 7 roku życia" - mówi. Pomimo tej świadomości, młodym przedszkolakom brakuje uważności, aby przekierować swoje myśli, co może wyjaśniać, dlaczego próba rozmawiania z dzieckiem o jego lękach jest bezproduktywna. W przypadku swojej czterolatki Lagattuta zastosowała bardziej namacalną pomoc - kazała dziecku rysować obrazki w "szczęśliwym dzienniku", do którego z wiekiem dodawała słowa.
Łagodzenie lęków u dzieci w wieku szkolnym
Eksplozja wiedzy i doświadczeń w okresie szkolnym wprowadza dzieci w świat bardziej realnych zagrożeń: pożarów, włamywaczy, burz i wojen. Pojawia się realizm.
Nie zakładaj jednak, że zawsze znasz dokładne źródło lęków swojego dziecka. Jeśli Twoje dziecko unika publicznych basenów, to czy naprawdę boi się wody i utonięcia? Czy może gwizdka ratownika? Jedynym sposobem, aby się dowiedzieć, jest zapytać.
W przypadku młodszych dzieci, możesz je wyciągnąć - dosłownie. Niech narysują dwa obrazki: Jeden to obrazek siebie w przerażającej sytuacji z "bańką zmartwień", która mówi, co myślą o sobie. Następnie niech narysują drugi obrazek przedstawiający siebie w tej samej sytuacji, ale z "mądrą bańką", która zawiera spokojniejsze, bardziej realistyczne myśli.
Dziecko, które boi się odrzucenia przez nauczyciela, może powiedzieć: "Nauczyciel wyśle mnie do dyrektora, jeśli zapomnę pracy domowej". Natomiast "mądra bańka" może powiedzieć: "Mój kolega, Alex, zapomniał o pracy domowej, a nauczyciel poprosił go tylko o napisanie sobie przypomnienia".
Ta technika pomaga dzieciom nawiązać połączenie między tym, jak się czują, kiedy opowiadają sobie te dwie bardzo różne historie, mówi Chansky.
Dzieci, które boją się klęsk żywiołowych, mogą również przestawić się na inny sposób myślenia, ucząc rodziców tego, czego nauczyły się w szkole o burzach, tornadach czy trzęsieniach ziemi. To pomoże im utrwalić inny sposób patrzenia na sytuację.
Chanksy wyjaśnia, że te techniki sprawdzają się w przypadku dzieci, które są bardziej zorientowane poznawczo. Dla dzieci, które są fizycznie spięte, martwią się dużo w nocy i mają problemy z zasypianiem, techniki relaksacyjne mogą być właśnie tym, czego potrzebują.
Lori Lite, certyfikowana medytatorka dziecięca, odkryła te zalety na przykładzie swoich własnych dzieci. Jedno dziecko było nadpobudliwe i chronicznie chore. Inne doświadczało nocnych lęków związanych ze stresem. Opracowując własne historie, które zawierały głębokie oddychanie, afirmacje i relaksację mięśni, była w stanie znacznie pomóc swoim dzieciom. Dziś tworzy i rozpowszechnia tego typu produkty poprzez swoją stronę internetową LiteBooks.net.
"Korzyścią jest to, że nie musisz chodzić na zajęcia. Nie musisz mieć dyplomu. Nie musisz mieć dużo pieniędzy" - mówi Lite. "Wszystko, co musisz zrobić, to włączyć płytę CD lub przeczytać książkę".
Ogólne wskazówki dla każdego wieku
Kiedy Twoje dziecko się boi - czy to w wieku 5 czy 15 lat - pamiętaj, aby podchodzić do lęków z szacunkiem. Chansky sugeruje przestrzeganie następujących podstawowych wskazówek:
-
Nie próbuj wmówić dziecku, że się boi.
-
Zachowaj spokój i pewność siebie. To, jak rozmawiasz z dzieckiem o lękach, jest równie ważne jak to, co mówisz.
-
Pomagając dziecku w konfrontacji z lękami, sprawdź, co jest dla niego wygodne. Nie zmuszaj dziecka do robienia czegoś więcej. Nie należy jednak dawać dziecku całkowitego "wyjścia". Całkowite unikanie nie jest odpowiedzią na lęki.
-
Ćwiczenie sposobów radzenia sobie z lękiem na różne sposoby: za pomocą rysunków, wypchanych zwierząt lub odgrywania ról.
-
Nagradzaj wysiłki - małe i duże.
