Czy baseball może uzależniać?

Eksperci badają cienką granicę pomiędzy byciem oddanym fanem sportu, a zachowaniem uzależniającym.

Tom Valeo Z archiwum lekarza

W filmie Fever Pitch główny bohater ma taką obsesję na punkcie Boston Red Sox, że opuściło go kilka dziewczyn.

Kiedy w końcu zdobywa kolejną dziewczynę, wybiera mecz Red Sox w domu zamiast darmowej wycieczki do Paryża.

Film jest reklamowany jako komedia, ale Stephen Lombardi widział w nim zbyt wiele siebie, by uznać go za zabawny.

"Mój teść powiedział mi: 'Musisz zobaczyć ten film; gdyby był o Yankees, to byłbyś ty'" - powiedział Lombardi. "Kiedy go zobaczyłem, musiałem się z nim zgodzić. Tak wiele scen trafiło blisko domu. Jest nawet scena, w której główny bohater (Jimmy Fallon) wysyła kartkę z życzeniami do głównej bohaterki (Drew Barrymore). Jest tam napisane: "Chciałem ci wysłać tuzin róż", a każda róża zamienia się w zdjęcie Pete'a Rose'a. Na mojej pierwszej randce z żoną w 1990 roku dałem jej zdjęcie Pete'a Rose'a i powiedziałem: 'Tutaj, chciałem dać ci różę w tę wyjątkową noc'". Zobacz animacje lekarza. Wyświetl animacje lekarza.

Tak, Lombardi jest fanem baseballu. Łatwo się do tego przyznaje.

"Myślę o baseballu przez cały czas", mówi. "Próbowałem to stłumić, ale potem, podczas rozmowy z kimś, zacznę się zastanawiać, 'Kto dziś zaczyna dla Yankees?'".

Lombardi nie jest osamotniony w swojej obsesji. Stworzona przez niego strona internetowa poświęcona baseballowi, trafnie nazwana www.netshrine.com, przyciągnęła ponad 212,000 odwiedzających od momentu pojawienia się 4 stycznia 1999 roku. Odwiedzający stronę mogą przyswajać fakty związane z baseballem, porównywać graczy z różnych epok, czytać wywiady i wymieniać opinie.

Mogą też znaleźć link do zamówienia książki Lombardiego, The Baseball Same Game, którą udało mu się napisać w trzy gorączkowe miesiące, począwszy od Nowego Roku tego roku, mimo że ma pełnoetatową pracę i dwoje małych dzieci.

I żonę.

"Ona musi być święta" - mówi o niej Lombardi. "Ale wtedy baseball jest moją jedyną przywarą i to całkiem nieszkodliwą. Moja praca, moje dochody, moja rodzina -- wszystkie mają się dobrze".

Według psychologów, te wskaźniki oddzielają zapalonego fana od uzależnionego od baseballu.

Cechy uzależnienia od sportu

"Dla większości osób śledzenie baseballu jest zdrową rozrywką" - mówi Dan Wann, profesor psychologii na Murray State University w Kentucky i autor dwóch książek o psychologii sportu. "Ale dla niewielkiej liczby, ich zainteresowanie i zaangażowanie staje się tak wielkie, że zakłóca ich relacje i wydajność pracy. Zagorzały fan może dostosować swój harmonogram pracy tak, by móc chodzić na mecze, ale spotkałem ludzi, którzy pochłaniają 100 godzin tygodniowo na sport, oglądając telewizję lub logując się do Internetu. To wszystko, na czym im zależy. Mają tendencję do braku związków".

Dlaczego ludzie mają taką obsesję na punkcie baseballu?

Wann twierdzi, że wyjaśnienie leży w dwóch podstawowych cechach ludzkich. Lubimy przynależeć do grupy o wspólnych zainteresowaniach, co baseball z pewnością zapewnia. "Ponad 90% fanów uczęszcza na wydarzenia sportowe w grupie" - mówi Wann.

Ponadto, sport daje fanom możliwość odnoszenia sukcesów w sposób zastępczy na wielkiej scenie sportowej.

"Możesz nie być w stanie rzucić game-winning touchdown pass lub uderzyć game-winning home run samemu", zauważa Wann, "ale możesz identyfikować się z tymi, którzy to robią".

Kevin Quirk zgadza się, ale pisząc Not Now Honey, I'm Watching the Game, książkę o obsesyjnych fanach sportu, identyfikuje inny powód.

"Śledzenie sportu to także miły sposób na ukrycie się przed uczuciami, z którymi nie chcemy się skonfrontować, dotyczącymi naszego własnego życia" - mówi. "Nasza praca, związki, problemy finansowe -- kiedy dostrajamy się do meczów i dyskutujemy z innymi o naszej drużynie, to cały czas, którego nie musimy poświęcać na te problemy w naszym życiu, które są przyziemne, trudne, trudne do zmiany. Niestety, sport może działać jak wygodna kryjówka."

Unikanie bólu

Potrzeba ukrywania się przed bolesnymi uczuciami jest znanym aspektem uzależnienia, według Candace Pert, autorki Molecules of Emotion. W swojej książce wyjaśnia ona, jak pewne substancje chemiczne, gdy działają na mózg, wytwarzają przyjemne uczucia. Nie ma różnicy, czy te substancje chemiczne są przyjmowane, jak heroina czy kokaina, czy też produkowane spontanicznie przez mózg w odpowiedzi na przyjemne czynności, takie jak seks, jedzenie czy przebywanie z przyjaciółmi. Sprawiają one, że człowiek czuje się dobrze. Jednak ludzie, którzy uzależniają się od tych dobrych uczuć, zazwyczaj próbują uciec także od uczuć bolesnych.

"Zachowanie staje się uzależniające, ponieważ uwalnia w mózgu substancje chemiczne odpowiedzialne za przyjemność, więc na początku chodzi o przyjemność" - mówi Pert - "ale w miarę upływu czasu chodzi o unikanie bólu. Mniej chodzi o czerpanie przyjemności, a bardziej o unikanie bólu. Ludzie, którzy naprawdę stają się uzależnieni, mają jakieś podstawowe traumy".

Fever Pitch, na przykład, jest oparty na pamiętniku powieściopisarza Nicka Hornby'ego, obsesyjnego entuzjasty piłki nożnej, który stał się uzależniony w wieku 11 lat po tym, jak jego rodzice się rozstali. Kiedy ojciec zabrał go na mecz piłki nożnej, młody Hornby tak bardzo zauroczył się grą, że wszystko inne w życiu - szkoła, koledzy, nawet dziewczyny - zeszło na dalszy plan. Częściowo powodem tego była, jak wnioskuje, więź, jaką gra zapewniała jego ojcu.

"Piłka nożna mogła dostarczyć nam nowego medium, przez które mogliśmy się komunikować" - pisze Hornby we wspomnieniu - "ale to nie znaczyło, że z niego korzystaliśmy, ani że to, co postanowiliśmy powiedzieć, było koniecznie pozytywne".

Recovering From Addiction

Wyzdrowienie z każdego uzależnienia, w tym z ekstremalnego entuzjazmu dla sportu, wymaga wycofania się z substancji lub zachowania uzależniającego. Jednak dla wielu osób, które żyją i oddychają baseballem, nie jest to łatwe, zwłaszcza podczas playoffów i World Series. Mają tendencję do zaprzeczania, że mają problem, a nawet jeśli podejrzewają, że ich entuzjazm posuwa się za daleko, są stale kuszeni przez nieograniczoną ofertę sportową w telewizji kablowej i Internecie.

"Lata temu wszystko co miałeś to radio lub telewizja" - wyjaśnia Wann. "Trudno jest się uzależnić od czegoś, co jest trudno dostępne.

Nawet ci, którzy przyznają, że mają problem, często stwierdzają, że ignorowanie sportu pozostawia w ich życiu lukę.

"Mamy popęd do łączenia się z czymś większym niż jesteśmy", mówi Quirk, "a na wiele sposobów sport to zapewnia. To jak duchowa podróż. Baseball nie jest koniecznie bogiem dla niektórych ludzi, ale jest częścią tego, co zaspokaja tę tęsknotę za byciem częścią czegoś większego niż oni sami."

Mimo to, wycofanie się jest możliwe. Quirk, którego własne doświadczenia z uzależnieniem od sportu skłoniły go do napisania książki, nie subskrybuje telewizji kablowej i jej niekończących się dostaw sportu, choć przyznaje, że sprawdza, co słychać u Red Sox przez Internet. "Jeśli jestem przy biurku, zerknę i zobaczę, jaki jest wynik" - mówi.

Ale byli uzależnieni muszą być czujni w kontrolowaniu swoich zainteresowań.

"Dostałem aktualizację e-maila od faceta z Bostonu, który narzucił sobie sportowy blackout podczas playoffów, ponieważ wie, jak trudno jest mu pozostać okrągłym w swoim codziennym życiu", mówi Quirk. "Jeśli rozpoznasz, że ma to na ciebie taki wpływ, możesz przynajmniej ograniczyć".

Lombardi również zmaga się z kontrolowaniem swojej obsesji na punkcie baseballu, ale przyznaje, że otrzymuje pomoc od swojej żony.

"Ona sprowadza mnie na ziemię tym zdaniem, którego nie chce usłyszeć żaden wariat baseballowy: To tylko gra".