By Rick Ansorge
Wśród powszechnie występujących nowotworów, rak trzustki ma jedno z najgorszych rokowań. Ponieważ rak trzustki często rośnie i rozprzestrzenia się na długo przed wystąpieniem jakichkolwiek objawów, tylko około 6% pacjentów nadal żyje pięć lat po postawieniu diagnozy.
Jednak dla niektórych pacjentów z rakiem trzustki skomplikowana operacja znana jako zabieg Whipple'a może przedłużyć życie i może być potencjalnym lekarstwem. U osób, które pomyślnie przejdą zabieg Whipple'a, wskaźnik pięcioletniego przeżycia może wynosić do 25%.
Klasyczna procedura Whipple'a została nazwana na cześć Allena Whipple'a, MD, chirurga z Uniwersytetu Columbia, który jako pierwszy Amerykanin przeprowadził tę operację w 1935 roku. Znana również jako pankreatikoduodenektomia, procedura Whipple'a polega na usunięciu "głowy" (szerokiej części) trzustki obok pierwszej części jelita cienkiego (dwunastnicy). Obejmuje ona również usunięcie dwunastnicy, części przewodu żółciowego wspólnego, pęcherzyka żółciowego i czasami części żołądka. Następnie chirurdzy ponownie łączą pozostałe jelito, przewód żółciowy i trzustkę.
Kto jest kandydatem do zabiegu Whipple'a?
Tylko około 20% pacjentów z rakiem trzustki kwalifikuje się do zabiegu Whipple'a i innych operacji. Są to zazwyczaj pacjenci, których guzy są ograniczone do głowy trzustki i nie rozprzestrzeniły się na żadne pobliskie główne naczynia krwionośne, wątrobę, płuca lub jamę brzuszną. Intensywne badania są zwykle niezbędne do identyfikacji potencjalnych kandydatów do zabiegu Whipple'a.
Niektórzy pacjenci mogą kwalifikować się do małoinwazyjnej (laparoskopowej) procedury Whipple'a, która jest wykonywana przez kilka małych nacięć zamiast jednego dużego nacięcia. W porównaniu z klasyczną procedurą, procedura laparoskopowa może spowodować mniejszą utratę krwi, krótszy pobyt w szpitalu, szybszy powrót do zdrowia i mniej powikłań.
Procedura Whipple'a nie jest rozwiązaniem dla 40% nowo zdiagnozowanych pacjentów, których guzy rozprzestrzeniły się (dały przerzuty) poza trzustkę. Tylko rzadko jest to opcja dla 40% pacjentów z miejscowo zaawansowaną chorobą, która rozprzestrzeniła się na sąsiednie obszary, takie jak żyła i tętnica krezkowa górna, lub dla tych, których guzy rozprzestrzeniły się na trzon lub ogon trzustki.
Kto powinien wykonać zabieg Whipple'a?
Wykonanie zabiegu Whipple'a może trwać kilka godzin i wymaga dużych umiejętności chirurgicznych oraz doświadczenia. Obszar wokół trzustki jest złożony i chirurdzy często spotykają się z pacjentami, u których występują różnice w rozmieszczeniu naczyń krwionośnych i przewodów.
Po wprowadzeniu zabiegu Whipple'a wielu chirurgów niechętnie go wykonywało, ponieważ wiązał się on z wysoką śmiertelnością. Jeszcze w latach 70-tych XX wieku do 25% pacjentów umierało podczas zabiegu lub krótko po nim.
Od tego czasu, dzięki udoskonaleniu diagnostyki, klasyfikacji, technik chirurgicznych, znieczulenia i opieki pooperacyjnej, udało się zmniejszyć krótkoterminową śmiertelność do mniej niż 4% u pacjentów, u których operacja jest wykonywana w ośrodkach onkologicznych przez doświadczonych chirurgów. W niektórych dużych ośrodkach zgłaszana śmiertelność wynosi mniej niż 1%. Ale wskaźnik ten może nadal przekraczać 15% u pacjentów, którzy są leczeni w małych szpitalach lub przez mniej doświadczonych chirurgów.
Ponieważ procedura Whipple'a nadal jest jedną z najbardziej wymagających i ryzykownych operacji dla chirurgów i pacjentów, American Cancer Society twierdzi, że najlepiej jest mieć zabieg wykonany w szpitalu, który wykonuje co najmniej 15 do 20 operacji trzustki rocznie. Organizacja zaleca również wybór chirurga, który wykonuje wiele takich operacji.
Jakie są powikłania zabiegu Whipple'a?
Bezpośrednio po zabiegu Whipple'a u wielu pacjentów mogą wystąpić poważne powikłania. Do najczęstszych z nich należy rozwój fałszywych kanałów (przetok) oraz wyciek z miejsca ponownego połączenia jelit. Inne możliwe powikłania chirurgiczne obejmują:
-
Zakażenia
-
Krwawienie
-
Problemy z opróżnianiem żołądka po posiłkach
Po operacji pacjenci są zwykle hospitalizowani przez tydzień przed powrotem do domu. Ponieważ rekonwalescencja może być powolna i bolesna, zwykle muszą oni przyjmować leki przeciwbólowe na receptę lub bez recepty.
Na początku, pacjenci mogą jeść tylko niewielkie ilości łatwo strawnych pokarmów. Może być konieczne przyjmowanie enzymów trzustkowych - krótko lub długoterminowo - aby wspomóc trawienie. Biegunka jest częstym problemem w ciągu dwóch lub trzech miesięcy, które zwykle zajmuje, aby zreorganizowany przewód pokarmowy w pełni się zregenerował.
Inne możliwe powikłania obejmują:
-
Utrata wagi. Większość pacjentów może spodziewać się utraty wagi po operacji.
-
Cukrzyca.Stan ten może rozwinąć się, jeśli z trzustki usunięto zbyt wiele komórek produkujących insulinę. Jednak pacjenci, którzy przed operacją mają normalny poziom cukru we krwi, najprawdopodobniej nie rozwiną cukrzycy, a u tych, u których niedawno wystąpiła cukrzyca przed operacją, może nawet nastąpić poprawa.
Rokowanie po zabiegu Whipple'a
Ogólnie rzecz biorąc, pięcioletnia przeżywalność po zabiegu Whipple'a wynosi około 20 do 25%. Nawet jeśli zabieg skutecznie usunie widoczny guz, możliwe jest, że niektóre komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się już w innych częściach ciała, gdzie mogą tworzyć nowe guzy i ostatecznie spowodować śmierć.
Pięcioletnia przeżywalność jest wyższa u pacjentów ujemnych węzłów (ich rak nie rozprzestrzenił się na pobliskie węzły chłonne) niż u pacjentów dodatnich.
Niezależnie od statusu węzłów, większość pacjentów otrzymuje po operacji chemioterapię, radioterapię lub obie te metody. Jednakże, specjaliści od raka mają różne opinie na temat najlepszej kombinacji i najlepszych leków, które należy stosować.
Ostatnie badania wykazały poprawę wyników przy zastosowaniu chemioterapii przed operacją oraz przy zastosowaniu różnych schematów chemioterapii przed i po operacji.
