John Mark Karr przyznał się do zabójstwa JonBenet Ramsey. Dlaczego ktoś miałby się przyznać do zbrodni, której nie popełnił?
John Mark Karr i fałszywe przyznanie się do winy: Dlaczego?
Patologiczna potrzeba uwagi lub rozmycie rzeczywistości mogą leżeć u podstaw zjawiska fałszywych zeznań.
Reviewed by Louise Chang, MD From the doctor Archives
Kiedy John Mark Karr został zgarnięty w Tajlandii 16 sierpnia, policja myślała, że w końcu ma przerwę w sprawie morderstwa z 1996 r. 6-letniej księżniczki stronicowej JonBenet Ramsey. W końcu Karr publicznie przyznał się do morderstwa.
Ale w poniedziałek, po stwierdzeniu, że DNA 41-letniego nauczyciela nie pasuje do tego, które znaleziono na bieliźnie dziewczynki, władze Kolorado powiedziały, że nie zamierzają oskarżać Karra o morderstwo.
Dlaczego ktoś miałby przyznać się do zbrodni, której nie popełnił?
Chociaż nie ma "typowego" fałszywego spowiednika, psychologowie, którzy badają to zjawisko, spekulują, że Karr szukał uwagi - i że fantazjował tak szeroko o JonBenet, nawet twierdząc, że ją kochał, że granica między fantazją a rzeczywistością dla niego się zatarła.
Dla niektórych innych fałszywych spowiedników, może to być po prostu dreszczyk emocji związany z kłamstwem - uwielbiają oszukiwać ludzi.
The Drive for Attention
"Niektórzy fałszywi spowiednicy mają patologiczną potrzebę uwagi" - mówi dr Saul Kassin, wybitny profesor psychologii w John Jay College of Criminal Justice w Nowym Jorku i profesor Williams College w Williamstown, Mass, aby wyjaśnić takie wyznania jak Karra.
"To jest to, co wszyscy spekulują w sprawie Karra", mówi. "Patologia jest taka, że ta potrzeba dominuje. A wszystko inne blednie na tle". Nawet ryzyko więzienia lub śmierci.
"Kieruje nimi blask fleszy" - dodaje dr Eric Hickey, profesor psychologii kryminalnej na California State University, Fresno, i dyrektor Centrum Studiów Kryminalistycznych na Alliant International University, Fresno. I, czasami, korzyści finansowe. "Chcą sławy, uwagi, ale planują też zarobić pieniądze. Niektórzy ludzie mogą mieć na myśli, kiedy się spowiadają, może książka [wyjdzie z tego]".
Inni spowiednicy są źli i chcą być wysłuchani, mówi Hickey. "Oni chcą mieć głos. Nie czują, że mają głos".
Cienka linia między fantazją a rzeczywistością
Rozmycie fantazji i rzeczywistości może również odegrać rolę w fałszywym przyznaniu się do winy. "Wiemy, że Karr zanurzył się w faktach dotyczących tej sprawy" - mówi Kassin. Raporty prasowe opisują, jak Karr wielokrotnie wysyłał maile do profesora z Kolorado, mówiąc o swoim udziale w morderstwie.
"Tak bardzo chciał być związany z JonBenet" - mówi Hickey. "Może myślał o tym tak bardzo, że fantazjował, by w to uwierzyć".
Kiedy ludzie wielokrotnie wyobrażają sobie jakieś wydarzenie, w kółko, stają się mniej pewni, czy jest ono prawdziwe, czy nie, mówi Kassin. "Badania nad pamięcią są jasne - to się nazywa 'inflacja wyobraźni'".
Komplikując sytuację Karra, mówi Hickey, jest to, że wydaje się on być człowiekiem "z wieloma konfliktami, pytaniami dotyczącymi jego własnej tożsamości seksualnej."
The Thrill of the Lie
Są ludzie, którzy po prostu czerpią przyjemność z kłamania, mówi Cynthia Cohen, doktor, psycholog badawczy i konsultant ds. jury z Manhattan Beach w Kalifornii. Kancelarie prawne i korporacje wynajmują Cohen za jej wiedzę na temat oszustwa.
"To jest to, co ekspert od kłamstwa Paul Ekman [znany ekspert w tej dziedzinie] nazywa 'duping delight'," mówi Cohen. "W nakładaniu czegoś na kogoś, dostaje dreszczyku emocji.
"To prawie jak ktoś, kto lubi skakać na bungee. Ktoś, kto ma duping delight, czerpie podnietę z mówienia kłamstwa i z tego, że ktoś w nie wierzy" - mówi. "Może w dzieciństwie byli nagradzani za swoje opowieści - mówi Cohen. Być może ich przyjaciele lub nawet rodzice uważali to zachowanie za urocze.
Historia fałszywych zeznań
Kassin mówi, że nie ma dokładnych danych na temat tego, jak powszechne są fałszywe zeznania, ale zjawisko to nie jest nowe.
W 1932 roku, po porwaniu syna lotnika Charlesa Lindbergha, około 200 osób przyznało się do winy - mówi Kassin.
W dzisiejszych czasach zaawansowana technologia DNA może udowodnić lub obalić historię podejrzanego, co ułatwia wykrycie fałszywego przyznania się do winy.
Ale nawet z nowoczesną technologią, odkrycie, że przyznanie się do winy jest kłamstwem może zająć trochę czasu. Kassin przytacza sprawę biegaczki z Central Parku z 1989 roku - kobiety zgwałconej, pobitej i pozostawionej na śmierć. W ciągu 48 godzin, wspomina Kassin, aresztowano pięciu chłopców.
Chłopcy zostali przesłuchani, przyznali się i trafili do więzienia. "W 2002 roku ktoś wyszedł z więzienia i przyznał się do winy" - mówi Kassin. "To był prawdziwy gwałciciel".
Dobrowolne lub niedobrowolne przyznanie się do winy
Kassin twierdzi, że nie wiadomo dlaczego pięciu chłopców przyznało się do winy, ale przesłuchanie przez policję mogło odegrać pewną rolę.
Kassin nazywa takie fałszywe przyznanie się, które następuje po przesłuchaniu przez policję, niedobrowolnym. Rozróżnia je od dobrowolnych fałszywych zeznań, w których ktoś wchodzi z ulicy i przyznaje się policji.
"Dobrowolne zeznania mają tendencję do wypadania z systemu [sądownictwa karnego]" - mówi Kassin. "Częściej niż nie, kiedy policja jest skonfrontowana z dobrowolnym wyznaniem, jest z natury sceptyczna. I żądają potwierdzenia."
Dobrowolne fałszywe zeznania, jak mówi, to te, które "prześladują system sądownictwa karnego".
Kassin mówi, że często powstają one po intensywnych przesłuchaniach ludzi, którzy są odizolowani i często pozbawieni snu. Podejrzani w jakiś sposób decydują, że łatwiej będzie im się przyznać, mimo że wiedzą, że są niewinni.
"Każdy ma jakiś punkt krytyczny" - mówi Kassin. "Kiedy ludzie są pod wpływem stresu, stają się niesamowicie krótkowzroczni w podejmowaniu decyzji". Myślą tylko: 'Muszę się stąd wydostać' -- nie o długoterminowych konsekwencjach, takich jak czas spędzony w więzieniu.
I, według badań Kassina, po wystarczającej presji ze strony przesłuchujących twierdzących, że mają dowody na ich winę, niektórzy podejrzani sami zaczynają wątpić w swoją niewinność.
