Trzustka (Anatomia człowieka): Obraz, funkcja, warunki, testy, leczenie

Strona Anatomia trzustki lekarza zapewnia szczegółowy obraz, definicje i informacje na temat trzustki. Dowiedz się, jakie schorzenia dotykają trzustkę, jakie są jej funkcje i położenie w organizmie.

Źródło obrazu

Widok z przodu trzustki

Trzustka ma około 6 cali długości i znajduje się w tylnej części jamy brzusznej, za żołądkiem. Głowa trzustki znajduje się po prawej stronie jamy brzusznej i jest połączona z dwunastnicą (pierwszym odcinkiem jelita cienkiego) za pomocą małego przewodu zwanego przewodem trzustkowym. Wąski koniec trzustki, zwany ogonem, rozciąga się na lewą stronę ciała.

Choroby trzustki

• Cukrzyca typu 1: Układ odpornościowy organizmu atakuje i niszczy komórki trzustki wytwarzające insulinę. Aby kontrolować poziom cukru we krwi, konieczne są zastrzyki insuliny przez całe życie.

• Cukrzyca typu 2: Organizm staje się odporny na działanie insuliny, co powoduje wzrost poziomu cukru we krwi. Trzustka w końcu traci zdolność do odpowiedniej produkcji i uwalniania insuliny, co prowadzi do konieczności stosowania insuliny syntetycznej.

• Mukowiscydoza: Choroba genetyczna, która wpływa na wiele układów organizmu, w tym zwykle na płuca i trzustkę. Często powoduje problemy trawienne i cukrzycę.

• Rak trzustki: W trzustce znajduje się wiele różnych typów komórek, z których każdy może dać początek innemu typowi nowotworu. Najczęstszy typ nowotworu wywodzi się z komórek wyściełających przewód trzustkowy. Ponieważ zazwyczaj występuje niewiele wczesnych objawów lub nie ma ich wcale, rak trzustki jest często zaawansowany, zanim zostanie wykryty.

• Zapalenie trzustki: Trzustka ulega zapaleniu i uszkodzeniu przez własne substancje chemiczne odpowiedzialne za trawienie. Może dojść do obrzęku i obumarcia tkanki trzustki. Chociaż alkohol lub kamienie żółciowe mogą przyczynić się do rozwoju choroby, czasami nigdy nie udaje się znaleźć przyczyny zapalenia trzustki.

• Pseudocysta trzustkowa: Po przebytym zapaleniu trzustki może powstać wypełniona płynem jama zwana pseudocystą. Pseudocysty mogą ustąpić samoistnie lub mogą wymagać chirurgicznego drenażu.

• Guz komórek wysepek: Komórki trzustki produkujące hormony namnażają się nieprawidłowo, tworząc łagodny lub nowotworowy guz. Guzy te produkują nadmierne ilości hormonów, a następnie uwalniają je do krwi. Gastrynoma, glukagonomoma i insulinoma to przykłady guzów komórek wysepek.

• Powiększona trzustka:?Powiększona trzustka występuje rzadko. Może to być niegroźna nieprawidłowość anatomiczna lub objaw autoimmunologicznego zapalenia trzustki.

Testy trzustki

• Badanie fizykalne: Uciskając środek brzucha, lekarz może sprawdzić, czy nie występują masy lub bóle brzucha. Może również poszukać innych oznak chorób trzustki. Ból trzustki często promieniuje do pleców.

• USG jamy brzusznej: Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej może wykryć kamienie żółciowe, które mogą blokować odpływ płynu z trzustki. Może również wykazać obecność ropnia lub pseudocysty trzustkowej.

• Tomografia komputerowa: Za pomocą tomografu komputerowego wykonuje się wiele zdjęć rentgenowskich, a komputer tworzy szczegółowe obrazy trzustki i jamy brzusznej. W celu poprawy jakości obrazu do żył pacjenta może zostać wstrzyknięty barwnik kontrastowy.

• To badanie obrazowe może pomóc w ocenie stanu zdrowia trzustki. Tomografia komputerowa może wykryć powikłania choroby trzustki, takie jak płyn wokół trzustki, zamknięte zakażenie (ropień) lub nagromadzenie tkanki, płynu i enzymów trzustkowych (pseudocysta trzustkowa).

• Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI): Fale magnetyczne tworzą bardzo szczegółowe obrazy jamy brzusznej. Cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP) to badanie MRI, które skupia się na trzustce, wątrobie i układzie żółciowym.

• Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP): Za pomocą kamery umieszczonej na giętkiej rurce biegnącej od jamy ustnej do jelita lekarz uzyskuje dostęp do obszaru głowy trzustki. Do diagnozowania i leczenia niektórych schorzeń trzustki można użyć niewielkich narzędzi chirurgicznych.

• Biopsja trzustki: Przy użyciu igły przez skórę lub w drodze zabiegu chirurgicznego pobiera się mały fragment tkanki trzustki w celu wykrycia raka lub innych schorzeń.

• Endoskopowe badanie ultrasonograficzne: Sonda jest umieszczana na brzuchu, a nieszkodliwe fale dźwiękowe tworzą obraz odbijając się od trzustki i innych narządów. Endoskopowe badanie ultrasonograficzne może wykryć kamienie żółciowe i może być pomocne w diagnozowaniu ciężkiego zapalenia trzustki, gdy inwazyjne badanie, takie jak ECPW, może pogorszyć stan. W tym rodzaju ultrasonografii możliwe jest także wykonanie biopsji lub pobranie próbki trzustki.

• Amylaza i lipaza: Badania krwi wykazują podwyższone poziomy tych enzymów trzustkowych, co może sugerować zapalenie trzustki.

• Test na obecność chlorku potu: Bezbolesny prąd elektryczny stymuluje skórę do pocenia się, a następnie mierzony jest poziom chlorków w pocie. Osoby chore na mukowiscydozę często mają wysokie stężenie chlorków w pocie.

• Badania genetyczne: Wiele różnych mutacji jednego genu może powodować mukowiscydozę. Badania genetyczne mogą pomóc w ustaleniu, czy osoba dorosła jest nosicielem genu, czy też dziecko zachoruje na mukowiscydozę.

• Cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP): Ten rodzaj obrazowania za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) może być stosowany do oglądania dróg żółciowych i przewodu trzustkowego.

• Test stymulacji wydzielania sekretyny: Sekretyna jest hormonem wytwarzanym przez jelito cienkie. Sekretyna stymuluje trzustkę do uwalniania płynu, który neutralizuje kwas żołądkowy i wspomaga trawienie. Test stymulacji wydzielania sekretyny mierzy, jak dobrze trzustka reaguje na wydzielanie sekretyny. Test ten może być wykonywany w celu określenia aktywności trzustki u osób z chorobami, które wpływają na trzustkę (np. mukowiscydoza lub rak trzustki). Pracownik służby zdrowia umieszcza rurkę w gardle, w żołądku, a następnie w górnej części jelita cienkiego. Sekretyna jest podawana do żyły, a treść wydzieliny dwunastnicy jest aspirowana (usuwana za pomocą ssania) i analizowana przez około 2 godziny.

• Test na obecność elastazy w kale: Test na obecność elastazy w kale jest kolejnym badaniem czynności trzustki. Mierzy on poziom elastazy, enzymu znajdującego się w płynach produkowanych przez trzustkę. Elastaza trawi (rozkłada) białka. W tym teście próbka kału pacjenta jest analizowana na obecność elastazy.

Leczenie trzustki

• Insulina: Wstrzyknięcie insuliny pod skórę powoduje, że tkanki organizmu zaczynają wchłaniać glukozę, obniżając poziom cukru we krwi. Insulina może być wytwarzana w laboratorium lub oczyszczana ze źródeł zwierzęcych.

• Drenaż pseudocysty: Pseudocystę można zdrenować poprzez wprowadzenie rurki lub igły przez skórę do wnętrza pseudocysty. Alternatywnie, pomiędzy torbielą rzekomą a żołądkiem lub jelitem cienkim umieszcza się małą rurkę lub stent, które drenują torbiel.

• Operacja torbieli rzekomej: Czasami w celu usunięcia torbieli rzekomej konieczna jest operacja. Konieczna może być laparoskopia (wiele małych nacięć) lub laparotomia (jedno większe nacięcie).

• Resekcja raka trzustki (procedura Whipple'a): Standardowa operacja usunięcia raka trzustki. Podczas zabiegu Whipple'a chirurg usuwa głowę trzustki, pęcherzyk żółciowy i pierwszy odcinek jelita cienkiego (dwunastnicę). W niektórych przypadkach usuwa się również niewielką część żołądka.

• Enzymy trzustkowe: Osoby z mukowiscydozą lub przewlekłym zapaleniem trzustki często muszą przyjmować doustnie enzymy trzustkowe, aby zastąpić te, których nieprawidłowo funkcjonująca trzustka nie wytwarza.

• Przeszczepianie trzustki: Trzustka od dawcy narządu jest przeszczepiana osobie chorej na cukrzycę lub mukowiscydozę. U niektórych pacjentów przeszczep trzustki pozwala wyleczyć cukrzycę.

• Przeszczep komórek wysepek: Komórki wytwarzające insulinę są pobierane z trzustki dawcy i przeszczepiane osobie chorej na cukrzycę typu 1. Ta wciąż eksperymentalna procedura może potencjalnie wyleczyć cukrzycę typu 1.

• Stentowanie trzustki/endoterapia trzustki: Stent może być umieszczony w wąskim lub zablokowanym przewodzie trzustkowym w celu jego poszerzenia lub odprowadzenia dodatkowego płynu. Stosuje się go również w celu złagodzenia bólu.