Nadciśnienie wrotne przyczyny, objawy, leczenie, testy

Lekarz wyjaśnia nadciśnienie wrotne, w tym przyczyn, objawów, diagnozy i leczenia.

Co powoduje nadciśnienie wrotne?

Najczęstszą przyczyną nadciśnienia wrotnego jest marskość wątroby. Marskość wątroby to bliznowacenie, które towarzyszy gojeniu się uszkodzeń wątroby spowodowanych zapaleniem wątroby, alkoholem lub innymi, mniej powszechnymi przyczynami jej uszkodzenia. W marskości wątroby tkanka bliznowata blokuje przepływ krwi przez wątrobę.

Do innych przyczyn nadciśnienia wrotnego należą zakrzepy krwi w żyle wrotnej, zablokowanie żył odprowadzających krew z wątroby do serca, zakażenie pasożytnicze zwane schistosomatozą oraz ogniskowa hiperplazja guzkowa - choroba występująca u osób zakażonych wirusem HIV, który może prowadzić do AIDS. Czasami przyczyna nie jest znana.

Jakie są objawy nadciśnienia wrotnego?

Pojawienie się nadciśnienia wrotnego nie zawsze wiąże się z występowaniem specyficznych objawów, które pozwalają rozpoznać, co dzieje się w wątrobie. Jeśli jednak u pacjenta występuje choroba wątroby, która prowadzi do marskości, prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia wrotnego jest wysokie.

Do głównych objawów i powikłań nadciśnienia wrotnego należą:

• Krwawienie z przewodu pokarmowego objawiające się czarnymi, smolistymi stolcami, krwią w stolcu lub wymiotami krwią w wyniku samoistnego pęknięcia i krwotoku z żylaków

• Wodobrzusze (nagromadzenie płynu w jamie brzusznej)

• Encefalopatia lub dezorientacja i zapomnienie spowodowane słabą czynnością wątroby

• Zmniejszony poziom płytek krwi - komórek krwi, które pomagają tworzyć skrzepy lub białych krwinek - komórek zwalczających infekcje

Jak rozpoznaje się nadciśnienie wrotne?

Zazwyczaj lekarze stawiają diagnozę nadciśnienia wrotnego na podstawie obecności wodobrzusza, poszerzonych żył lub żylaków widocznych podczas badania fizycznego jamy brzusznej lub odbytu. Można również wykorzystać różne testy laboratoryjne, badania rentgenowskie i badania endoskopowe.

Jak leczy się nadciśnienie wrotne?

Niestety, większości przyczyn nadciśnienia wrotnego nie da się leczyć. Zamiast tego leczenie koncentruje się na zapobieganiu powikłaniom lub ich opanowaniu, zwłaszcza krwawienia z żylaków. Dieta, leki, terapia endoskopowa, zabiegi chirurgiczne i radiologiczne odgrywają pewną rolę w leczeniu lub zapobieganiu powikłaniom. Inne metody leczenia zależą od nasilenia objawów i sprawności wątroby.

Leczenie może obejmować:?

• Leczenie endoskopowe. Jest to zwykle pierwsza linia leczenia krwawienia z żylaków i polega na założeniu opaski lub zastosowaniu skleroterapii. Banding jest procedurą, w której gastroenterolog używa gumowych opasek do zablokowania naczynia krwionośnego w celu zatrzymania krwawienia. Skleroterapia jest stosowana czasami, gdy nie można zastosować opaski, i jest to zabieg polegający na wstrzyknięciu do krwawiących żylaków roztworu krzepnącego krew w celu zatrzymania krwawienia.

• Leki. Nieselektywne beta-blokery (nadolol lub propranolol) mogą być przepisywane samodzielnie lub w połączeniu z terapią endoskopową w celu zmniejszenia ciśnienia w żylakach i dalszego zmniejszenia ryzyka krwawienia. Nieselektywne beta-blokery są również przepisywane w celu zapobiegania pierwszemu krwotokowi z żylaków u pacjentów z żylakami, u których ryzyko krwawienia jest wysokie. W tym celu stosuje się również opaskowanie żylaków przełyku, zwłaszcza u pacjentów, którzy nie mogą przyjmować beta-blokerów. Lek laktuloza może pomóc w leczeniu dezorientacji i innych zmian psychicznych związanych z encefalopatią. W przypadku nagromadzenia płynów można przepisać leki moczopędne.

Jakie zmiany w stylu życia należy wprowadzić w przypadku nadciśnienia wrotnego?

Zachowanie prawidłowych nawyków żywieniowych i zdrowego stylu życia może pomóc w uniknięciu nadciśnienia wrotnego. Aby poprawić funkcjonowanie wątroby, można zrobić między innymi następujące rzeczy:

• Nie należy spożywać alkoholu ani narkotyków.

• Nie należy przyjmować żadnych leków dostępnych bez recepty lub na receptę ani leków ziołowych bez uprzedniej konsultacji z lekarzem lub pielęgniarką. (Niektóre leki mogą nasilać chorobę wątroby).

• Należy przestrzegać zaleceń dietetycznych podanych przez lekarza, w tym stosować dietę niskosodową (solną). Prawdopodobnie będziesz musiał spożywać nie więcej niż 2 gramy sodu dziennie. Jeśli jednym z objawów jest dezorientacja, konieczne może być ograniczenie spożycia białka. Dietetyk może opracować dla pacjenta plan posiłków.

Inne możliwości leczenia nadciśnienia wrotnego

Jeśli terapia endoskopowa, leczenie farmakologiczne i/lub zmiany w diecie nie pozwalają skutecznie opanować krwawienia z żylaków lub wodobrzusza (nagromadzenia płynu w jamie brzusznej), może być konieczne wykonanie jednego z następujących zabiegów w celu zmniejszenia ciśnienia w tych żyłach. Zabiegi dekompresyjne obejmują:

• Przezżylna wewnątrzwątrobowa przetoka portosystemowa (Transjugular intrahepatic portosystemic shunt, TIPS):

  Zabieg ten polega na umieszczeniu stentu (urządzenia w kształcie rurki) w środku wątroby. Stent łączy żyłę wątrobową z żyłą wrotną, co powoduje zmianę kierunku przepływu krwi w wątrobie i pomaga zmniejszyć ciśnienie w nieprawidłowo funkcjonujących żyłach.

• Dystalny wyrostek śledzionowy (DSRS):

  W celu zmniejszenia ciśnienia w żylakach i opanowania krwawienia zabieg ten łączy żyłę śledzionową z żyłą nerkową w celu zmniejszenia ciśnienia w żylakach.

Jakie badania mogą być wykonane przed zabiegami TIPS i DSRS?

Przed wykonaniem jednego z tych zabiegów w leczeniu nadciśnienia wrotnego mogą być przeprowadzone następujące badania w celu określenia zakresu i stopnia zaawansowania choroby:

• Ocena historii choroby

• Badanie fizykalne

• Badania krwi

• Angiogram (badanie rentgenowskie polegające na wykonaniu zdjęcia przepływu krwi w danej tętnicy)

• Ultrasonografia

• Endoskopia

Przed zabiegiem TIPS lub DSRS lekarz może zlecić wykonanie innych badań, w tym elektrokardiogramu (EKG) (badanie rejestrujące aktywność elektryczną serca), prześwietlenia klatki piersiowej lub dodatkowych badań krwi. Jeśli lekarz uzna, że konieczne będzie podanie dodatkowych preparatów krwi (np. osocza), zostaną one zamówione w tym czasie.

Co dzieje się podczas zabiegu TIPS?

Podczas zabiegu TIPS radiolog za pomocą igły wykonuje tunel przez wątrobę, łącząc żyłę wrotną z jedną z żył wątrobowych (żył połączonych z wątrobą). W tunelu tym umieszczany jest metalowy stent, który utrzymuje go w stanie otwartym.

Procedura ta zmienia kierunek przepływu krwi w wątrobie i zmniejsza ciśnienie w nieprawidłowych żyłach, nie tylko w żołądku i przełyku, ale także w jelitach i wątrobie.

Nie jest to zabieg chirurgiczny. Radiolog przeprowadza zabieg w obrębie naczyń pod kontrolą promieniowania rentgenowskiego. Zabieg trwa od jednej do trzech godzin, ale pacjent powinien pozostać w szpitalu na noc po zabiegu.

Na ile skuteczna jest procedura TIPS?

Zabieg TIPS pozwala na natychmiastowe opanowanie krwawienia u ponad 90% pacjentów z nadciśnieniem wrotnym. Jednak u około 20% pacjentów połączenie może się zwężać, powodując ponowne krwawienie z żylaków w późniejszym czasie.

Jakie powikłania wiążą się z zabiegiem TIPS?

Zwężenie lub zablokowanie ujścia może wystąpić w ciągu pierwszego roku po zabiegu wszczepienia TIPS. W celu wykrycia tych powikłań często wykonuje się kontrolne badania ultrasonograficzne po zabiegu TIPS. Objawy zablokowania obejmują zwiększone wodobrzusze (nagromadzenie płynu w jamie brzusznej) i ponowne krwawienie. Stan ten może być leczony przez radiologa, który ponownie rozszerza przetokę za pomocą balonu lub powtarza procedurę w celu umieszczenia nowego stentu.

Encefalopatia, czyli nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu, może wystąpić w przypadku ciężkiej choroby wątroby. Encefalopatia wątrobowa może się nasilić, gdy przepływ krwi do wątroby zostanie zmniejszony przez TIPS, co może spowodować, że substancje toksyczne dotrą do mózgu bez uprzedniego zmetabolizowania ich przez wątrobę. Stan ten można leczyć za pomocą leków, diety lub poprzez uniemożliwienie dostępu do shuntu.

Co dzieje się podczas zabiegu DSRS?

DSRS to zabieg chirurgiczny, podczas którego żyła śledzionowa (zwana żyłą śledzionową) jest odłączana od żyły wrotnej i łączona z żyłą nerkową lewą. Operacja ta selektywnie zmniejsza ciśnienie w żylakach i kontroluje krwawienie związane z nadciśnieniem wrotnym. Zwykle wykonuje się ją tylko u pacjentów z dobrą czynnością wątroby.

Przed zabiegiem, który trwa około czterech godzin, podawane jest znieczulenie ogólne. Po zabiegu pacjent powinien pozostać w szpitalu od siedmiu do dziesięciu dni.

Czy operacja DSRS jest skuteczna?

Zabieg DSRS zapewnia dobrą długoterminową kontrolę krwawienia u wielu osób z nadciśnieniem wrotnym. DSRS kontroluje krwawienie u ponad 90% pacjentów, przy czym największe ryzyko ponownego krwawienia występuje w ciągu pierwszego miesiąca.

Jakie powikłania wiążą się z operacją DSRS?

Wodobrzusze, czyli nagromadzenie płynu w jamie brzusznej, może wystąpić po operacji DSRS. Można je leczyć za pomocą leków moczopędnych i ograniczając zawartość sodu w diecie.

Dalsza opieka po zabiegach TIPS lub DSRS

Dalsza opieka po zabiegach TIPS i DSRS może się różnić w zależności od miejsca, w którym przeprowadzono zabiegi. Poniżej znajdują się podstawowe wytyczne:

• Dziesięć dni po wypisie ze szpitala należy spotkać się z chirurgiem lub hepatologiem (specjalistą chorób wątroby), aby ocenić postępy w leczeniu. W tym czasie prawdopodobnie zostaną wykonane badania laboratoryjne.

• Sześć tygodni po zabiegu TIPS (i ponownie trzy miesiące po zabiegu) często wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, aby lekarz mógł sprawdzić, czy przetoka działa prawidłowo. Jeśli badanie ultrasonograficzne wykaże istnienie problemu, pacjent może mieć wykonany angiogram (zdjęcie rentgenowskie naczyń krwionośnych). W tym czasie prawdopodobnie zostaną także wykonane badania laboratoryjne.

• Sześć tygodni po zabiegu DSRS (i ponownie trzy miesiące po zabiegu) chirurg oceni postępy pacjenta. W tym czasie mogą zostać wykonane badania laboratoryjne.

• Sześć miesięcy po zabiegu TIPS lub DSRS można wykonać badanie ultrasonograficzne, aby upewnić się, że shunt działa prawidłowo.

• Po upływie 12 miesięcy od każdego z tych zabiegów często wykonuje się kolejne badanie ultrasonograficzne. Możliwe jest również wykonanie angiogramu, dzięki któremu lekarz będzie mógł sprawdzić ciśnienie w żyłach znajdujących się w poprzek shuntu.

• Jeśli przetoka działa prawidłowo, po upływie pierwszego roku co sześć miesięcy pacjent może mieć wykonywane badanie ultrasonograficzne, badania laboratoryjne oraz wizytę u lekarza.

• W zależności od stanu zdrowia pacjenta konieczne mogą być częstsze wizyty kontrolne.

Uczęszczaj na wszystkie wizyty kontrolne zgodnie z harmonogramem, aby upewnić się, że shunt działa prawidłowo. Należy przestrzegać zaleceń dietetycznych podanych przez lekarza.

Uczęszczaj na wszystkie wizyty kontrolne zgodnie z harmonogramem, aby upewnić się, że przetoka działa prawidłowo. Przestrzegaj zaleceń dietetycznych podanych przez lekarza.

Inne metody leczenia nadciśnienia wrotnego

• Przeszczep wątroby

  .

  Wykonuje się to w przypadku schyłkowej niewydolności wątroby.

• Dewaskularyzacja.

  Zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu krwawiących żylaków; zabieg ten wykonuje się, gdy zastosowanie TIPS lub shuntu chirurgicznego nie jest możliwe lub nie udaje się opanować krwawienia.

• Paracenteza.

  Jest to zabieg polegający na bezpośrednim usunięciu nagromadzonego w jamie brzusznej płynu (wodobrzusza). Rezultaty są zwykle tymczasowe, a procedurę należy powtarzać w miarę potrzeb.