Depresja u kobiet jest zjawiskiem powszechnym, zwłaszcza w okresie wahań hormonalnych. Dowiedz się od lekarza, jak leczy się depresję u kobiet na różnych etapach jej życia.
Depresja u kobiet jest bardzo powszechna. Prawdę mówiąc, kobiety są dwukrotnie bardziej narażone na wystąpienie depresji klinicznej niż mężczyźni. Nawet 1 na 4 kobiety może w pewnym momencie życia mieć epizod dużej depresji.
?
Co to jest depresja?
Depresja kliniczna jest poważnym i powszechnym zaburzeniem nastroju. Powoduje uczucie smutku, beznadziejności, bezradności i bezwartościowości. Depresja może mieć przebieg łagodny lub umiarkowany, z objawami takimi jak apatia, niewielki apetyt, trudności ze snem, niska samoocena i niewielkie zmęczenie. Może też być bardziej nasilona.
Jakie są objawy depresji u kobiet?
Objawy depresji u kobiet obejmują:
-
Utrzymujący się smutek, niepokój lub "pusty" nastrój
-
Utrata zainteresowania lub przyjemności z wykonywanych czynności, w tym z seksu
-
Niespokojność, nerwowość lub nadmierny płacz
-
Poczucie winy, bezwartościowości, bezradności, beznadziejności, pesymizm
-
Zbyt dużo lub zbyt mało snu, wczesne budzenie się rano
-
Apetyt i/lub utrata wagi lub przejadanie się i przyrost wagi
-
Mniej energii, zmęczenie, uczucie "spowolnienia".
-
Myśli o śmierci lub samobójstwie, lub próby samobójcze
-
Problemy z koncentracją, pamięcią lub podejmowaniem decyzji
-
Utrzymujące się objawy fizyczne, które nie reagują na leczenie, takie jak bóle głowy, zaburzenia trawienia i przewlekły ból
Jakie są objawy manii u kobiet?
Mania to stan silnego pobudzenia i podwyższonego nastroju, który może wystąpić w chorobie dwubiegunowej. Nastrój w chorobie dwubiegunowej zmienia się w ciągu kilku dni, tygodni lub miesięcy od depresji do manii. Mimo że mania jest stanem podwyższonego nastroju, jest to poważna choroba, która wymaga oceny lekarskiej i leczenia.
Do objawów manii należą:
-
Nienormalnie podwyższony nastrój
-
Crankiness
-
Mniejsze zapotrzebowanie na sen
-
Wielkie pomysły
-
Znacznie częstsze mówienie
-
Gonitwa myśli
-
Zwiększona aktywność, w tym seksualna
-
Wyraźnie zwiększona energia
-
Słaba ocena sytuacji, która może prowadzić do zachowań ryzykownych
-
Nieodpowiednie zachowania społeczne
Dlaczego depresja u kobiet występuje częściej niż depresja u mężczyzn?
Przed okresem dojrzewania depresja jest rzadka i występuje mniej więcej z taką samą częstością u dziewcząt i chłopców. Jednak wraz z rozpoczęciem okresu dojrzewania ryzyko wystąpienia depresji u dziewcząt wzrasta gwałtownie i jest dwukrotnie większe niż u chłopców.
Niektórzy eksperci uważają, że większe prawdopodobieństwo wystąpienia depresji u kobiet może być związane ze zmianami poziomu hormonów, które zachodzą w ciągu całego życia kobiety. Zmiany te są widoczne w okresie dojrzewania, ciąży i menopauzy, a także po urodzeniu dziecka lub poronieniu. Ponadto wahania poziomu hormonów, które występują w każdym cyklu miesiączkowym, prawdopodobnie przyczyniają się do rozwoju zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) i przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych (PMDD) - ciężkiego zespołu charakteryzującego się przede wszystkim depresją, niepokojem i wahaniami nastroju, które występują na tydzień przed miesiączką i przeszkadzają w codziennym życiu.
Co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia depresji u kobiet?
Według National Institutes of Health czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia depresji u kobiet to czynniki reprodukcyjne, genetyczne i inne czynniki biologiczne, czynniki interpersonalne oraz pewne cechy psychologiczne i osobowościowe. Ponadto kobiety łączące pracę zawodową z wychowywaniem dzieci oraz kobiety samotnie wychowujące dzieci są bardziej narażone na stres, który może wywołać objawy depresji. Inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko, to:
-
Występowanie zaburzeń nastroju w rodzinie
-
Historia zaburzeń nastroju we wczesnym okresie rozrodczym
-
Utrata jednego z rodziców przed 10 rokiem życia
-
Utrata systemu wsparcia społecznego lub zagrożenie taką utratą
-
Trwający stres psychologiczny i społeczny, np. utrata pracy, stres związany z relacjami z innymi ludźmi, separacja lub rozwód
-
Przemoc fizyczna lub seksualna w dzieciństwie
-
Stosowanie niektórych leków
Kobiety mogą również zachorować na depresję poporodową po urodzeniu dziecka. Niektórzy ludzie zapadają na sezonową chorobę afektywną w zimie. Depresja jest jednym z elementów choroby dwubiegunowej.
Czy depresja jest dziedziczna?
Depresja może występować w rodzinie. Jeśli tak się dzieje, choroba zaczyna się zwykle między 15. a 30. rokiem życia. Rodzinne występowanie depresji jest znacznie częstsze u kobiet. Nie zawsze jednak istnieje wyraźny związek genetyczny lub dziedziczny, który wyjaśnia, dlaczego ktoś może cierpieć na depresję kliniczną.
Czym różni się depresja u kobiet od depresji u mężczyzn?
Depresja u kobiet różni się od depresji u mężczyzn pod kilkoma względami:
-
Depresja u kobiet może pojawić się wcześniej, trwać dłużej, częściej powracać, być bardziej związana ze stresującymi wydarzeniami życiowymi i być bardziej wrażliwa na zmiany sezonowe.
-
Kobiety częściej mają poczucie winy i podejmują próby samobójcze, choć w rzeczywistości odbierają sobie życie rzadziej niż mężczyźni.
-
Depresja u kobiet jest częściej powiązana z zaburzeniami lękowymi, zwłaszcza z objawami paniki i fobii, oraz z zaburzeniami odżywiania.
W jaki sposób PMS i PMDD są związane z depresją u kobiet?
Aż 3 na 4 miesiączkujące kobiety cierpią na zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), charakteryzujący się emocjonalnymi i fizycznymi objawami, których nasilenie zmienia się w zależności od cyklu miesiączkowego. Problem ten dotyczy zwykle kobiet w wieku 20 lub 30 lat.
U około 3% do 5% miesiączkujących kobiet występuje PMDD, ciężka postać PMS, charakteryzująca się objawami emocjonalnymi, takimi jak smutek, niepokój, wahania nastroju, nerwowość i utrata zainteresowania.
U kobiet z PMS i PMDD objawy występują zwykle na 7 do 10 dni przed miesiączką, a po jej rozpoczęciu odczuwają one znaczną ulgę.
W ostatniej dekadzie dolegliwości te zostały uznane za ważne przyczyny dyskomfortu i zmian zachowania u kobiet. Chociaż dokładny związek między PMS, PMDD i depresją jest nadal niejasny, uważa się, że przyczyniają się do niego nieprawidłowości w funkcjonowaniu obwodów mózgowych regulujących nastrój, a także wahania poziomu hormonów.
Jak leczy się PMS i PMDD?
Wiele kobiet, u których depresja towarzyszy PMS lub PMDD, odczuwa poprawę dzięki ćwiczeniom lub medytacji. Osobom z nasilonymi objawami mogą pomóc leki, psychoterapia indywidualna lub grupowa albo radzenie sobie ze stresem. Dobrym miejscem do rozpoczęcia leczenia jest lekarz pierwszego kontaktu lub ginekolog-położnik. Lekarz może przeprowadzić badania przesiewowe w kierunku depresji i leczyć jej objawy.
Czy depresja u kobiet występuje w czasie ciąży?
Kiedyś uważano, że ciąża jest okresem dobrego samopoczucia, który chroni kobiety przed zaburzeniami psychicznymi. Jednak depresja występuje prawie tak samo często u kobiet w ciąży, jak i u tych, które nie są w ciąży. Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji u kobiet w ciąży, to:
-
Występowanie depresji lub PMDD w przeszłości
-
Wiek w momencie zajścia w ciążę (im młodsza jesteś, tym większe ryzyko)
-
Życie w pojedynkę
-
Ograniczone wsparcie społeczne
-
Konflikt małżeński
-
Niepewność co do ciąży
Jaki jest wpływ depresji na ciążę?
Potencjalny wpływ depresji na ciążę obejmuje:
-
Wpływ na zdolność kobiety do dbania o siebie w czasie ciąży. Mogą one być mniej zdolne do przestrzegania zaleceń lekarskich oraz do prawidłowego snu i odżywiania się.
-
Doprowadzenie kobiety do używania substancji takich jak tytoń, alkohol i/lub nielegalne narkotyki, które mogą zaszkodzić dziecku.
-
Utrudnianie nawiązywania więzi z dzieckiem.
Ciąża może mieć wpływ na depresję u kobiet:
-
Stres związany z ciążą może przyczynić się do rozpoczęcia depresji, nawrotu objawów depresji lub pogorszenia się objawów.
-
Depresja w czasie ciąży może zwiększać ryzyko wystąpienia depresji po porodzie (tzw. depresji poporodowej).
Co mogę zrobić, jeśli dopadnie mnie depresja w czasie ciąży?
Przygotowania do narodzin nowego dziecka to ciężka praca. Ale Twoje zdrowie powinno być na pierwszym miejscu. Oprzyj się chęci zrobienia wszystkiego, ogranicz obowiązki i rób rzeczy, które pomogą Ci się zrelaksować. Ponadto bardzo ważne jest rozmawianie o rzeczach, które Cię niepokoją. Rozmawiaj z przyjaciółmi, partnerem i rodziną. Jeśli poprosisz o wsparcie, przekonasz się, że często je otrzymasz.
Jeśli czujesz się przygnębiony i niespokojny, rozważ możliwość podjęcia terapii. Poproś swojego lekarza lub położną o skierowanie do specjalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym.
Jak leczy się depresję u kobiet w czasie ciąży?
Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że wiele leków przeciwdepresyjnych, w tym większość SSRI (z wyjątkiem Paxilu), wydaje się mieć minimalne (jeśli w ogóle) ryzyko w leczeniu depresji w czasie ciąży, przynajmniej jeśli chodzi o potencjalne krótkoterminowe skutki dla dziecka. Efekty długoterminowe są nadal badane.
Ryzyko może być różne, w zależności od leku, a także od wielu innych czynników występujących w czasie ciąży, które mogą zagrażać rozwijającemu się płodowi. Nieleczona depresja może zagrażać zarówno matce, jak i dziecku. Czasami w leczeniu ciężkiej depresji w czasie ciąży stosuje się terapię elektrowstrząsową (ECT) lub przezczaszkową stymulację magnetyczną (TMS), jeśli inne metody leczenia nie przyniosły rezultatu.
Omów z lekarzem możliwe zagrożenia i korzyści wynikające z leczenia.
Jak leczy się depresję poporodową u kobiet?
Czasami depresja poporodowa lub depresja po porodzie może być leczona tak jak inne formy depresji. Oznacza to stosowanie leków i psychoterapii. Jeśli kobieta karmi piersią, decyzja o przyjmowaniu leku przeciwdepresyjnego powinna być podjęta wspólnie z pediatrą i własnym psychiatrą po omówieniu ryzyka i korzyści. Większość leków przeciwdepresyjnych przenika do mleka matki w bardzo małych ilościach, a ich ewentualne działanie na niemowlę karmione piersią nie jest dobrze poznane.
Lek o nazwie brexanolone (Zulresso) został zatwierdzony specjalnie do leczenia depresji poporodowej. Podawany dożylnie przez 3 dni przynosi ulgę większości kobiet.
Czy depresja u kobiet nasila się w połowie życia?
Perimenopauza to etap życia reprodukcyjnego kobiety, który zazwyczaj rozpoczyna się w wieku 40 lat (lub wcześniej) i trwa do momentu ustania miesiączkowania na rok. W ciągu ostatnich 1-2 lat perimenopauzy spadek estrogenów ulega przyspieszeniu. Na tym etapie u wielu kobiet występują objawy menopauzalne.
Menopauza to okres, w którym kobieta przestaje miesiączkować i ma objawy związane z brakiem produkcji estrogenów. Według definicji, kobieta jest w okresie menopauzy, gdy miesiączka ustała na rok. Menopauza występuje zwykle u kobiet w wieku od 40 do 50 lat. Jednak u kobiet, którym chirurgicznie usunięto jajniki, menopauza występuje "nagle".
Spadek poziomu estrogenów w okresie perimenopauzy i menopauzy wywołuje zmiany fizyczne i emocjonalne, takie jak depresja czy lęk. Podobnie jak w każdym innym momencie życia kobiety, istnieje związek pomiędzy poziomem hormonów a objawami fizycznymi i emocjonalnymi. Niektóre zmiany fizyczne obejmują nierównomierne miesiączki lub ich brak, cięższe lub lżejsze miesiączki oraz uderzenia gorąca.
Jak radzić sobie z objawami menopauzy?
Istnieje wiele sposobów na złagodzenie objawów menopauzy i utrzymanie dobrego stanu zdrowia. Wśród tych porad są sposoby radzenia sobie z wahaniami nastroju, lękami i depresją:
-
Zdrowo się odżywiać i regularnie ćwiczyć.
-
Zaangażuj się w pracę twórczą lub hobby, które daje poczucie osiągnięcia celu.
-
Znajdź umiejętność samouspokajania się, np. jogę, medytację lub powolne, głębokie oddychanie.
-
Utrzymuj chłodną sypialnię, aby zapobiec nocnym potom i zaburzeniom snu.
-
W razie potrzeby należy zwrócić się o wsparcie emocjonalne do przyjaciół, członków rodziny lub profesjonalnego doradcy.
-
Utrzymuj kontakt z rodziną i społecznością lokalną oraz pielęgnuj przyjaźnie.
-
Przyjmuj leki, witaminy i minerały zgodnie z zaleceniami lekarza.
-
Podejmować działania, takie jak noszenie luźnej odzieży, aby nie wychładzać się podczas uderzeń gorąca.
Jak leczy się depresję u kobiet?
Istnieje wiele sposobów leczenia depresji, w tym leki, takie jak leki przeciwdepresyjne, techniki stymulacji mózgu, takie jak ECT lub TMS, oraz psychoterapia indywidualna.
Terapia rodzinna może być pomocna, jeśli stres w rodzinie przyczynia się do depresji. Najlepszą dla Ciebie metodę leczenia określi lekarz zajmujący się zdrowiem psychicznym lub lekarz pierwszego kontaktu. Jeśli nie jesteś pewien, do kogo zwrócić się o pomoc w związku z depresją, możesz skorzystać z poniższych źródeł:
-
Gminne ośrodki zdrowia psychicznego
-
Programy pomocy pracownikom
-
Lekarze rodzinni
-
Służby rodzinne/agencje socjalne
-
Organizacje opieki zdrowotnej
-
Szpitalne oddziały psychiatryczne i przychodnie
-
Lokalne towarzystwa medyczne i/lub psychiatryczne
-
Specjaliści w dziedzinie zdrowia psychicznego, tacy jak psychiatrzy, psycholodzy, pracownicy socjalni lub doradcy ds. zdrowia psychicznego
-
Prywatne kliniki i placówki
-
Przychodnie szpitali państwowych
-
Programy uniwersyteckie lub związane z uczelniami medycznymi
