Demencja: Etapy, przyczyny, objawy i leczenie

Lekarz wyjaśnia różne formy demencji i czego można się spodziewać.

?

?

?

Demencja to szeroki termin, który opisuje utratę zdolności myślenia, pamięci, uwagi, logicznego rozumowania i innych zdolności umysłowych. Zmiany te są na tyle poważne, że zaburzają funkcjonowanie społeczne lub zawodowe.

Przyczyną demencji może być wiele czynników. Dochodzi do niej, gdy uszkodzeniu lub chorobie ulegają części mózgu odpowiedzialne za uczenie się, pamięć, podejmowanie decyzji i język.

Można również usłyszeć, że demencja nazywana jest poważnymi zaburzeniami neurokognitywnymi. Demencja nie jest chorobą. Jest to raczej zespół objawów spowodowanych innymi schorzeniami.

Około 5-8% osób dorosłych w wieku powyżej 65 lat cierpi na jakąś formę demencji. Odsetek ten podwaja się co 5 lat po 65. roku życia. Aż połowa osób w wieku 80 lat cierpi na demencję.

Najczęstszą przyczyną demencji jest choroba Alzheimera. Od 60% do 80% osób z demencją cierpi na chorobę Alzheimera. Istnieje jednak aż 50 innych przyczyn demencji.

Objawy demencji mogą ulec poprawie pod wpływem leczenia. Jednak wielu chorób powodujących demencję nie da się wyleczyć.

Rodzaje demencji

Te formy demencji są częściowo możliwe do opanowania, ale nie są odwracalne:

• choroba Alzheimera

• Otępienie naczyniowe

• Otępienie spowodowane chorobą Parkinsona i podobnymi zaburzeniami

• Otępienie z ciałami Lewy'ego

• Otępienie czołowo-skroniowe (choroba Picka)

• Choroba Creutzfeldta-Jakoba

Demencję można podzielić na dwie grupy w zależności od tego, która część mózgu została dotknięta chorobą.

Demencje korowe wynikają z problemów w korze mózgowej, zewnętrznej warstwie mózgu. Odgrywają one kluczową rolę w funkcjonowaniu pamięci i języka. Osoby cierpiące na te rodzaje demencji zwykle mają poważne zaniki pamięci, nie pamiętają słów ani nie rozumieją języka. Choroba Alzheimera i choroba Creutzfeldta-Jakoba to dwie formy demencji korowej.

Demencje podkorowe powstają z powodu problemów w częściach mózgu znajdujących się poniżej kory mózgowej. Osoby cierpiące na demencję podkorową zwykle wykazują zmiany w szybkości myślenia i zdolności do podejmowania aktywności. Zazwyczaj osoby cierpiące na demencję podkorową nie mają problemów z zapominaniem i językiem. Choroba Parkinsona, choroba Huntingtona i HIV mogą powodować tego typu demencję.

Niektóre rodzaje demencji dotykają obu części mózgu. Na przykład otępienie typu Lewy Body dotyczy zarówno części korowej, jak i podkorowej.

Demencja a inne rodzaje utraty pamięci

Demencja nie jest przejściową dezorientacją lub zapomnieniem, które mogą wynikać z infekcji, która goi się bez leczenia. Może być także skutkiem choroby podstawowej lub działań niepożądanych leków. Demencja zazwyczaj pogłębia się z czasem.

Przyczyny demencji

Do najczęstszych przyczyn demencji należą:

Choroby neurologiczne o charakterze zwyrodnieniowym. Należą do nich:

• choroba Alzheimera

• Choroba Parkinsona

• Choroba Huntingtona

• Niektóre rodzaje stwardnienia rozsianego.

Choroby te z czasem ulegają pogorszeniu.

Zaburzenia naczyniowe. Choroby te wpływają na krążenie krwi w mózgu.

• Traumatyczne urazy mózgu spowodowane wypadkami samochodowymi, upadkami, wstrząsami mózgu itp.

• Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego. Należą do nich zapalenie opon mózgowych, HIV oraz choroba Creutzfeldta-Jakoba.

• Długotrwałe spożywanie alkoholu lub zażywanie narkotyków

• Niektóre rodzaje wodogłowia, czyli nagromadzenia płynu w mózgu

Do niektórych odwracalnych przyczyn demencji należą:

• Zaburzenia związane z używaniem alkoholu lub innych substancji

• Guzy

• Krwiaki podtwardówkowe, skrzepy krwi pod zewnętrzną powłoką mózgu

• Wodogłowie normalnego ciśnienia, nagromadzenie płynu w mózgu

• Zaburzenia metaboliczne, takie jak niedobór witaminy B12

• Niski poziom hormonów tarczycy, zwany niedoczynnością tarczycy

• Niski poziom cukru we krwi, zwany hipoglikemią

• Zaburzenia neurokognitywne związane z HIV (HAND)

Czynniki ryzyka demencji

Niektóre czynniki fizyczne i związane ze stylem życia mogą zwiększać ryzyko wystąpienia demencji:

• Wiek

• Demencja w Twojej rodzinie

• Choroby, w tym cukrzyca, zespół Downa, stwardnienie rozsiane, choroby serca i bezdech senny

• Depresja

• Palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niewłaściwa dieta i brak ruchu

• Uraz mózgu

• Udary mózgu

• Zakażenia mózgu (np. zapalenie opon mózgowych i kiła)

Objawy demencji

Osoby cierpiące na demencję mają problemy z myśleniem i pamięcią, które wpływają na ich zdolność do radzenia sobie z codziennym życiem.

Oto kilka objawów, na które należy zwrócić uwagę:

• Problemy z pamięcią krótkotrwałą, np. zapominanie, gdzie się coś położyło lub ciągłe zadawanie tego samego pytania

• Problemy z komunikacją, np. nieumiejętność wymyślenia słowa

• Gubienie się

• Problemy z wykonywaniem złożonych, ale znanych zadań, takich jak przygotowanie posiłku czy płacenie rachunków

• Zmiany osobowości, takie jak depresja, pobudzenie, paranoja i wahania nastroju

Etapy demencji

Zazwyczaj demencja przechodzi przez następujące etapy. Mogą się one jednak różnić w zależności od obszaru mózgu, który jest dotknięty chorobą.

1. Brak upośledzenia. Osoba na tym etapie nie ma żadnych objawów, ale badania mogą wykazać istnienie problemu.

2. Bardzo łagodne pogorszenie. Można zauważyć niewielkie zmiany w zachowaniu, ale osoba bliska jest nadal niezależna.

3. Łagodne pogorszenie. Zauważa się więcej zmian w myśleniu i rozumowaniu. Osoba taka może mieć problemy z planowaniem i często się powtarzać. Osoba taka może mieć również trudności z przypomnieniem sobie niedawnych wydarzeń.

4. Umiarkowane pogorszenie. Osoby takie mają większe problemy z planowaniem i zapamiętywaniem ostatnich wydarzeń. Mogą mieć trudności z podróżowaniem i posługiwaniem się pieniędzmi.

5. Umiarkowanie poważne pogorszenie. Osoba taka może nie pamiętać numeru telefonu lub imion wnuków. Może być zdezorientowana co do pory dnia lub dnia tygodnia. Na tym etapie osoba taka będzie potrzebowała pomocy w podstawowych czynnościach życia codziennego, takich jak wybieranie ubrań do ubrania.

6. Znaczne pogorszenie. Osoba taka zaczyna zapominać, jak nazywa się jej współmałżonek. Będzie potrzebować pomocy przy chodzeniu do toalety i jedzeniu. Możesz również zauważyć zmiany w ich osobowości i emocjach.

7. Bardzo poważne pogorszenie stanu zdrowia. Chory nie jest już w stanie wypowiadać swoich myśli. Nie może chodzić i większość czasu spędza w łóżku.

Diagnoza demencji

Lekarz zapozna się z historią pacjenta, przeprowadzi badanie fizykalne i testy poznawcze. W zależności od wyników wywiadu i badania fizykalnego mogą zostać przeprowadzone dalsze badania.

Badania te mogą obejmować:

• Badania krwi i moczu

• RTG klatki piersiowej

• Skanowanie mózgu (rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa)

• Elektroencefalogram (EEG)

• Analiza płynu rdzeniowego

Do rozpoznania demencji stosuje się określone kryteria. Należą do nich:

• upośledzenie uwagi

• Orientacja

• Pamięć

• Osąd

• Umiejętności i funkcje językowe, motoryczne i przestrzenne. (Z definicji demencja nie jest spowodowana dużą depresją lub schizofrenią).

Leczenie demencji

W leczeniu demencji lekarze zajmują się czynnikami, które ją powodują. Około 20% przyczyn demencji jest odwracalnych. Jeśli przyczyna demencji u danej osoby nie jest odwracalna, leczenie koncentruje się na opanowaniu objawów, zwłaszcza pobudzenia i innych problemów emocjonalnych.

Aducanumab-avwa (Aduhelm) jest pierwszym od kilkudziesięciu lat lekiem zatwierdzonym przez FDA do leczenia choroby Alzheimera. Jeśli Twój bliski jest we wczesnym stadium choroby Alzheimera, najczęstszej postaci demencji, lekarz może przepisać mu ten comiesięczny wlew. Jest to przeciwciało monoklonalne, które zmniejsza odkładanie się w mózgu blaszek amyloidowych. Blaszki te są częścią tego, co prowadzi do utraty pamięci związanej z chorobą Alzheimera.

Leki takie jak inhibitory acetylocholinoesterazy (na przykład donepezil i galantamina) mogą czasami pomóc w spowolnieniu postępu zmian poznawczych, ale dość często działanie leków jest jedynie umiarkowane i nie są one w stanie zapobiec ewentualnemu pogorszeniu się choroby podstawowej.