Twój organizm funkcjonuje dzięki komunikatom chemicznym, które są kierowane w całym systemie do określonych celów. Te wiadomości chemiczne są przenoszone przez neuroprzekaźniki, które działają jak posłaniec kierujący wiadomości z punktu A do punktu B. Te wiadomości są niezbędne do codziennych funkcji, w tym ruchu kończyn, zdolności do odczuwania wrażeń i reakcji na informacje z wewnętrznych części ciała i środowiska. Ponadto, wiadomości przekazywane przez neuroprzekaźniki pomagają utrzymać bicie serca.
Czym są neuroprzekaźniki?
Neuroprzekaźniki są niezbędne do funkcjonowania organizmu. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji z jednej komórki nerwowej do innej komórki, którą może być inna komórka nerwowa, komórka mięśniowa lub komórka gruczołu.
Układ nerwowy zawiera szeroką sieć nerwów, które wysyłają i odbierają wiadomości w całym organizmie. W rezultacie układ nerwowy jest odpowiedzialny za kontrolę wielu funkcji organizmu, w tym umysłu, mięśni i różnych organów. Zasadniczo nerwy odgrywają znaczącą rolę we wszystkim, co czujesz, myślisz i robisz.
Gdzie znajdują się neuroprzekaźniki?
Neuroprzekaźniki są przechowywane w pęcherzykach synaptycznych, które są cienkościennymi woreczkami. Woreczki te zawierają tysiące cząsteczek neuroprzekaźników i znajdują się w części neuronu zwanej terminalem aksonu.
Rodzaje neuroprzekaźników
Istnieją dwa główne rodzaje neuroprzekaźników: przekaźniki małocząsteczkowe i neuropeptydy. W obrębie tych dwóch typów neuroprzekaźników znajdują się mniejsze typy neuroprzekaźników.
Wiele z tych neuroprzekaźników jest skomplikowanych i wieloaspektowych, co oznacza, że mają wiele ról i obowiązków. Niektóre z nich dobrze współpracują ze sobą, podczas gdy inne działają przeciwko sobie.
Istnieje wiele różnych typów neuroprzekaźników, z ponad 60 obecnie znanych. Oto niektóre z najczęstszych neuroprzekaźników badanych i omawianych przez neuronaukowców:
-
Acetylocholina: Acetylocholina (Ach) była pierwszym odkrytym neuroprzekaźnikiem. Jest to neuroprzekaźnik o małej cząsteczce, który współpracuje z mięśniami, pomagając im się poruszać. W tym celu acetylocholina przekłada nasz impuls do ruchu na rzeczywiste działanie.
-
Dopamina:Dopamina (DA) jest substancją chemiczną związaną z przyjemnością, która uwalniana jest podczas przyjemnych czynności, takich jak jedzenie czy stosunek seksualny. Ponadto odgrywa znaczącą rolę w motywacji, pamięci roboczej, podejmowaniu decyzji i innych funkcjach. Ze względu na jej różnorodny wpływ na ludzkie zachowanie, dopamina jest jednym z najintensywniej badanych neurochemikaliów.
-
Glutaminian: Glutaminian (GLU) jest neuroprzekaźnikiem o wielu złych skojarzeniach. Na przykład zbyt duża ilość glutaminianu w organizmie może doprowadzić do śmierci neuronów. Dzieje się tak podczas udaru, urazu mózgu lub chorób takich jak choroba Lou Gehriga. Jednak glutaminian ma również pewne dobre strony, w tym pomoc w tworzeniu pamięci.
-
Serotonina:Serotonina (5HT) jest również znana jako uspokajająca substancja chemiczna ze względu na jej rolę w regulacji nastroju. Gdy w organizmie jest niewystarczająca ilość serotoniny, może wystąpić depresja i inne zaburzenia neuropsychiatryczne. Serotonina wpływa również na sen, apetyt, pamięć, a nawet podejmowanie decyzji.
-
Noradrenalina: Chociaż noradrenalina jest neuroprzekaźnikiem, jest również hormonem. Reguluje nastrój, stymulację, czujność, stres i pamięć, a także została powiązana z zespołem stresu pourazowego i chorobą Parkinsona.
-
Kwas gamma-aminomasłowy (Gamma-Aminobutyric Acid): Kwas gamma-aminomasłowy (GABA) jest odpowiedzialny za hamowanie sygnalizacji neuronowej. W przypadkach, gdy zbyt mocno hamuje komórki, mogą wystąpić drgawki i inne stany chorobowe. GABA odgrywa również istotną rolę w rozwoju mózgu i zyskał przydomek chemii uczenia się.
Dodatkowe neuroprzekaźniki
Oksytocyna i wazopresyna to neurochemikalia, które są również rozpoznawane jako neuroprzekaźniki. Są one związane z zachowaniami monogamicznymi i uzależnieniem od narkotyków.
Niektóre inne hormony są również klasyfikowane jako neuroprzekaźniki. Te hormony, które obejmują estrogen i testosteron, często wpływają na aktywność synaptyczną.
Oprócz tych neuroprzekaźników, istnieją inne typy, które są związane z reakcją mózgu na sytuacje stresowe i środowiska. Te neuroprzekaźniki obejmują galaninę, dynorfinę, neuropeptyd i więcej.
Inny rodzaj neuroprzekaźnika znany jako enkefalina uwalnia się obok glutaminianu, który pomaga sygnalizować chęć jedzenia lub przetwarzania nagród.
Co robią neuroprzekaźniki?
Neuroprzekaźniki odgrywają istotną rolę w poprawie i równoważeniu sygnałów mózgowych oraz utrzymaniu funkcjonującego mózgu. Neuroprzekaźniki wspierają automatyczne reakcje, takie jak oddychanie i utrzymywanie bicia serca. Ponadto, zapewniają one również funkcje psychologiczne związane z regulacją nastroju, przyjemnością i uczeniem się.
Różne neuroprzekaźniki pełnią jedną z trzech ról:
-
Pobudzające: Jak wskazuje ich nazwa, neuroprzekaźniki pobudzające są odpowiedzialne za pobudzenie neuronu i spowodowanie, że przekaże on wiadomość do następnej komórki.
-
Inhibicyjne: Neuroprzekaźniki hamujące odpowiadają za blokowanie i uniemożliwienie przekazywania dalej wiadomości chemicznych.
-
Modulacyjne: Neurotransmitery modulujące są odpowiedzialne za wpływanie na komunikatory chemiczne. Na przykład mogą regulować sposób komunikowania się komórek i mogą wpływać na kilka neuronów jednocześnie.
Po dostarczeniu wiadomości neuroprzekaźniki są albo rozpraszane, wchłaniane i ponownie wykorzystywane, albo rozkładane przez enzymy.
Wadliwe działanie neuroprzekaźników
Neuroprzekaźniki nie zawsze działają tak jak powinny, a istnieje kilka powodów, dla których neuroprzekaźnik może być wadliwy. Niektóre z tych problemów obejmują:
-
Produkowanych i/lub uwalnianych jest zbyt wiele neuroprzekaźników.
-
Produkowane i/lub uwalniane są dwa nieliczne neuroprzekaźniki.
-
Receptor komórki odbiorczej nie działa prawidłowo.
-
Doszło do zapalenia i uszkodzenia szczeliny synaptycznej, czyli obszaru pomiędzy początkową komórką nerwową a celem, w wyniku czego receptory komórki nie odbierają wszystkich sygnałów.
-
Reabsorpcja neuroprzekaźników zachodzi zbyt szybko.
-
Liczba neuroprzekaźników jest ograniczona przez enzymy, co powoduje, że mniej neuroprzekaźników dociera do komórki docelowej.
Ponadto, choroby i leki mogą wpływać na neuroprzekaźniki i powodować ich uszkodzenie.
W wyniku nieprawidłowego działania neuroprzekaźników mogą wystąpić pewne choroby. Na przykład, gdy obecna jest niewystarczająca ilość acetylocholiny, może wystąpić utrata pamięci. Często dotyka to pacjentów z chorobą Alzheimera. Pacjenci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, tymczasem, często produkują zbyt dużo serotoniny. W innych przypadkach mogą wystąpić drgawki, gdy dochodzi do zwiększenia lub zmniejszenia aktywności GABA.
