Jeśli masz schizofrenię lub znasz kogoś, kto ją ma, prawdopodobnie znasz takie objawy jak halucynacje i urojenia. Ale możesz nie zdawać sobie sprawy, że znaki ostrzegawcze mogą pojawić się przed pełnym epizodem. Kiedy tak się dzieje, nazywa się to prodromem lub okresem prodromalnym.
Około 75% osób chorych na schizofrenię przechodzi przez fazę prodromu. Może ona trwać kilka tygodni, ale u niektórych osób objawy te powoli pogarszają się przez kilka lat.
Jak wyglądają znaki ostrzegawcze
Możesz zauważyć zmiany w sobie, zanim zrobią to twoi przyjaciele i rodzina. Kiedy bliscy się zorientują, mogą próbować tłumaczyć te zmiany jako "tylko fazę", przez którą przechodzisz lub jako skutek czegoś stresującego w twoim życiu. Z tego powodu wiele osób szuka pomocy dopiero później, kiedy zaczynają się pojawiać poważniejsze objawy.
Oznaki, że możesz być w fazie prodromu, to między innymi kłopoty z pamięcią lub problemy ze zwróceniem uwagi i utrzymaniem koncentracji.
Mogą wystąpić wahania nastroju i depresja. Mogą wystąpić stany lękowe, poczucie winy z powodu różnych rzeczy lub brak zaufania do innych. Możesz nawet mieć myśli samobójcze.
Innym objawem jest brak energii. Może dojść do utraty wagi lub braku zainteresowania posiłkami. Mogą pojawić się problemy z zasypianiem.
Możesz stracić zainteresowanie rzeczami, na których kiedyś Ci zależało i wycofać się z kontaktów z rodziną i przyjaciółmi. Może nastąpić spadek poziomu osiągnięć w pracy lub szkole.
Twoi przyjaciele mogą zauważyć zmiany w Twoim wyglądzie. Możesz nie dbać o higienę tak jak kiedyś.
Niektóre inne rzeczy, które mogą być zauważone przez Ciebie lub innych:
-
Słyszeć lub widzieć coś, czego nie ma
-
Dziwny sposób pisania lub mówienia
-
Gniewna, przerażona lub dziwaczna reakcja na bliskich
-
Skrajne zainteresowanie religią lub okultyzmem
Jak uzyskać diagnozę
Jeśli u Ciebie lub kogoś, kogo kochasz, wystąpi któryś z tych objawów, natychmiast zgłoś się do lekarza. Objawy prodromu są subtelne i łatwo je przeoczyć. Wiele z nich pokrywa się z innymi problemami zdrowia psychicznego, takimi jak depresja czy nadużywanie substancji.
Aby wykluczyć inne problemy zdrowotne, lekarz może zlecić badania laboratoryjne i obrazowe. Zostaniesz również poproszony o udzielenie odpowiedzi na szczegółowe pytania dotyczące Twojego zdrowia, uczuć, myśli i codziennych nawyków. To, jak odpowiesz, pomoże lekarzowi zdecydować, czy jesteś w prodromie schizofrenii, a jeśli tak, to jakiego rodzaju.
Aby osiągnąć właściwą diagnozę, lekarz rodzinny może skierować Cię do psychiatry, który leczy schizofrenię.
Rodzaje prodromu
Możesz mieć jeden z tych rodzajów prodromu:
Zespół prodromalny z objawami pozytywnymi (APS). Przynajmniej raz w tygodniu w ciągu ostatniego roku, masz objawy związane z psychozą -- oderwanie od rzeczywistości. Mogą one obejmować takie rzeczy jak:
-
Dziwne myśli
-
Urojenia (silne przekonanie o rzeczach, które nie są prawdziwe)
-
Nieufność wobec ludzi
-
Poczucie, że jest się lepszym lub mądrzejszym od innych
Krótki przerywany zespół prodromalny psychozy (BIPS). Jeśli masz ten typ prodromu, możesz mieć objawy jak APS, ale przychodzą i odchodzą.
Zespół prodromalny ryzyka genetycznego i pogorszenia stanu zdrowia (GRDS). Lekarz może stwierdzić, że masz ten typ prodromu, jeśli bliski członek rodziny, np. rodzic lub rodzeństwo, również ma psychozę. Możesz też wykazywać objawy tzw. schizotypowego zaburzenia osobowości (SPD). Osoby z SPD są często samotnikami, którzy wykazują niewielkie zaufanie do innych i zachowują się dziwnie.
Jeśli masz GRDS, twoje zdrowie psychiczne również znacznie się pogorszyło w ciągu ostatniego roku.
Czego należy się spodziewać
Na podstawie rodzaju objawów lekarz opracuje plan leczenia, który najlepiej pomoże pacjentowi.
Będzie on prawdopodobnie obejmował:
Leki. Lekarz może zaproponować leki przeciwpsychotyczne. Ten rodzaj leków może złagodzić objawy prodromu i zapobiec psychozie. Nastolatki i młodzi dorośli, u których objawy są łagodne, mogą również stosować leki przeciwdepresyjne.
Poradnictwo. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga zmienić myśli, uczucia i sposób działania. Może również nauczyć pacjenta, jak radzić sobie z halucynacjami i urojeniami, aby nie zawładnęły one jego życiem.
CBT sprawdza się w przypadku osób cierpiących na schizofrenię. Chociaż potrzeba więcej badań, aby wykazać, w jakim stopniu pomaga ona w okresie prodromalnym, niektóre badania wskazują, że może ona obniżyć ryzyko wystąpienia poważniejszej psychozy.
Alternatywne metody leczenia. Istnieją pewne dowody, że brak kwasów tłuszczowych w diecie może pogorszyć prodrom. Codzienna kapsułka oleju rybnego omega-3 może pomóc w zarządzaniu objawami. Twój lekarz może zdecydować, czy może to być przydatna część leczenia.
Jeśli ty lub ktoś z twoich bliskich wykazuje wczesne objawy schizofrenii, ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem. Osoby, które szukają pomocy wcześnie, gdy są jeszcze w okresie prodromalnym, lepiej reagują na leczenie schizofrenii.
