Zaburzenia psychotyczne to grupa poważnych chorób, które wpływają na umysł. Utrudniają one komuś jasne myślenie, dokonywanie dobrych ocen, reagowanie emocjonalne, skuteczne komunikowanie się, rozumienie rzeczywistości i właściwe zachowanie.
Gdy objawy są ciężkie, osoby z zaburzeniami psychotycznymi mają problemy z utrzymaniem kontaktu z rzeczywistością i często nie są w stanie poradzić sobie z codziennym życiem. Jednak nawet ciężkie zaburzenia psychotyczne zazwyczaj można leczyć.
Rodzaje
Istnieją różne rodzaje zaburzeń psychotycznych, w tym:
Schizofrenia: Osoby z tą chorobą mają zmiany w zachowaniu i inne objawy -- takie jak urojenia i halucynacje -- które trwają dłużej niż 6 miesięcy. Zwykle wpływa to na ich pracę lub szkołę, a także na ich relacje. Poznaj wczesne sygnały ostrzegawcze schizofrenii.
Zaburzenie schizoafektywne: Ludzie mają objawy zarówno schizofrenii, jak i zaburzeń nastroju, takich jak depresja lub choroba dwubiegunowa. Dowiedz się więcej o objawach zaburzenia schizoafektywnego.
Zaburzenie schizofreniczne: Obejmuje to objawy schizofrenii, ale objawy trwają krócej: od 1 do 6 miesięcy. Dowiedz się więcej na temat objawów zaburzenia schizofrenicznego, aby szukać.
Krótkie zaburzenie psychotyczne: Osoby z tą chorobą mają nagły, krótki okres zachowań psychotycznych, często w odpowiedzi na bardzo stresujące wydarzenie, takie jak śmierć w rodzinie. Powrót do zdrowia jest często szybki -- zwykle trwa krócej niż miesiąc. Uzyskaj więcej informacji na temat różnych form krótkotrwałych zaburzeń psychotycznych.
Zaburzenia urojeniowe - kluczowym objawem jest posiadanie urojenia (fałszywego, utrwalonego przekonania) dotyczącego rzeczywistej sytuacji życiowej, która mogłaby być prawdziwa, ale nie jest, np. bycie śledzonym, spisek przeciwko, czy choroba. Urojenia trwają przez co najmniej 1 miesiąc. Przeczytaj więcej o rodzajach urojeń.
Wspólne zaburzenie psychotyczne (zwane również folie deux): Ta choroba występuje, gdy jedna osoba w związku ma urojenia i druga osoba w związku przyjmuje je również. Dowiedz się więcej o wspólnym zaburzeniu psychotycznym i jak się rozwija.
Zaburzenia psychotyczne wywołane substancjami: Ten stan jest spowodowany przez użycie lub odstawienie narkotyków, takich jak halucynogeny i kokaina crack, które powodują halucynacje, urojenia, lub mylące mowy. Dowiedz się więcej na temat psychozy wywołanej substancjami i innych przyczyn psychozy wtórnej.
Zaburzenia psychotyczne spowodowane innym stanem medycznym: Halucynacje, urojenia lub inne objawy mogą wystąpić z powodu innej choroby, która wpływa na funkcjonowanie mózgu, takiej jak uraz głowy lub guz mózgu.
Parafrenia: Ten stan ma objawy podobne do schizofrenii. Zaczyna się późno w życiu, gdy ludzie są starsi.
Symptomy
Główne z nich to halucynacje, urojenia i zaburzone formy myślenia.
Halucynacje oznaczają widzenie, słyszenie lub odczuwanie rzeczy, które nie istnieją. Na przykład ktoś może widzieć rzeczy, których nie ma, słyszeć głosy, czuć zapachy, mieć "śmieszny" smak w ustach lub odczuwać wrażenia na skórze, mimo że nic nie dotyka jego ciała.
Urojenia są fałszywymi przekonaniami, które nie odchodzą nawet po tym, jak zostały pokazane jako fałszywe. Na przykład, osoba, która jest pewna, że jej jedzenie jest zatrute, nawet jeśli ktoś pokazał jej, że jedzenie jest w porządku, ma urojenia.
Inne możliwe objawy chorób psychotycznych obejmują:
-
Dezorganizacja lub niespójność wypowiedzi
-
Zdezorientowane myślenie
-
Dziwne, prawdopodobnie niebezpieczne zachowanie
-
Spowolnione lub nietypowe ruchy
-
Utrata zainteresowania higieną osobistą
-
Utrata zainteresowania zajęciami
-
Problemy w szkole lub pracy oraz w relacjach z innymi ludźmi
-
Zimny, oderwany od rzeczywistości sposób bycia i niezdolność do wyrażania emocji
-
Wahania nastroju lub inne objawy nastroju, takie jak depresja lub mania
Ludzie nie zawsze mają te same objawy i mogą się one zmieniać w czasie u tej samej osoby.
Przyczyny
Lekarze nie znają dokładnej przyczyny zaburzeń psychotycznych. Naukowcy uważają, że wiele rzeczy odgrywa rolę. Niektóre zaburzenia psychotyczne mają tendencję do występowania w rodzinach, co oznacza, że zaburzenia mogą być częściowo dziedziczone. Inne rzeczy mogą również wpływać na ich rozwój, w tym stres, nadużywanie leków i duże zmiany w życiu.
Osoby z niektórymi zaburzeniami psychotycznymi, takimi jak schizofrenia, mogą mieć również problemy z częściami mózgu, które kontrolują myślenie, percepcję i motywację.
W schizofrenii eksperci uważają, że receptory komórek nerwowych, które współpracują z substancją chemiczną mózgu zwaną glutaminianem, mogą nie działać prawidłowo w określonych regionach mózgu. Ten błąd może przyczynić się do problemów z myśleniem i percepcją.
Warunki te zazwyczaj pojawiają się po raz pierwszy, gdy osoba jest w późnych nastolatków, 20s, lub 30s. Dotykają one w równym stopniu mężczyzn i kobiet.
Diagnoza
Aby zdiagnozować zaburzenie psychotyczne, lekarze przeprowadzają wywiad medyczny i psychiatryczny oraz ewentualnie krótkie badanie fizyczne. Osoba może otrzymać badania krwi i czasami obrazowanie mózgu (takie jak skanowanie MRI), aby wykluczyć chorobę fizyczną lub używanie narkotyków, takich jak kokaina lub LSD.
Jeśli lekarz nie znajdzie fizycznej przyczyny objawów, może skierować osobę do psychiatry lub psychologa. Ci specjaliści od zdrowia psychicznego użyją specjalnie zaprojektowanych narzędzi do wywiadu i oceny, aby zdecydować, czy dana osoba ma zaburzenia psychotyczne.
Leczenie
Większość zaburzeń psychotycznych jest leczona za pomocą kombinacji leków i psychoterapii, która jest rodzajem doradztwa.
Leki: Głównym rodzajem leków, które lekarze przepisują w celu leczenia zaburzeń psychotycznych są leki przeciwpsychotyczne. Chociaż te leki nie są lekarstwem, są skuteczne w zarządzaniu najbardziej niepokojących objawów zaburzeń psychotycznych, takich jak urojenia, halucynacje i problemy z myśleniem.
Starsze leki przeciwpsychotyczne obejmują:
-
Chlorpromazyna (torazyna)
-
Fluphenazine (Prolixin)
-
Haloperidol (Haldol)
-
Loksapina (Loxitane)
-
Perfenazyna (Trilafon)
-
Tioridazyna (Mellaril)
Do nowszych "atypowych leków przeciwpsychotycznych" należą:
-
Aripiprazol (Abilify)
-
Asenapina (Saphris)
-
Brexpiprazol (Rexulti)
-
Kariprazyna (Vraylar)
-
Klozapina (Clozaril)
-
Iloperidon (Fanapt)
-
Lurasidon (Latuda)
-
Olanzapina (Zyprexa)
-
Olanzapina/samidorphan (Lybalvi)
-
Paliperidon (Invega)
-
Palmitynian paliperidonu (Invega Sustenna, Invega Trinza)
-
Kwetiapina (Seroquel)
-
Risperidon (Risperdal)
-
Ziprasidon (Geodon)
Lekarze zazwyczaj najpierw przepisują te nowsze, ponieważ mają mniej i lepiej tolerowane skutki uboczne niż starsze leki przeciwpsychotyczne. Niektóre z tych leków są dostępne w formie zastrzyku i trzeba je przyjmować tylko raz lub dwa razy w miesiącu, a nawet co trzy miesiące. Może to być łatwiejsze do zarządzania niż pamiętanie o codziennym przyjmowaniu pigułek.
Psychoterapia: Istnieją różne rodzaje doradztwa -- w tym terapii indywidualnej, grupowej i rodzinnej C, które mogą pomóc komuś, kto ma zaburzenia psychotyczne.
Większość osób z zaburzeniami psychotycznymi jest leczona ambulatoryjnie, co oznacza, że nie mieszkają w instytucjach. Ale czasami ludzie muszą być hospitalizowani, np. jeśli mają ciężkie objawy, są w niebezpieczeństwie skrzywdzenia siebie lub innych, lub nie mogą dbać o siebie z powodu swojej choroby.
Recovery
Każda osoba leczona z powodu zaburzeń psychotycznych może inaczej reagować na terapię. U niektórych poprawa nastąpi szybko. W przypadku innych, złagodzenie objawów może potrwać tygodnie lub miesiące.
Niektóre osoby mogą wymagać kontynuacji leczenia przez dłuższy okres czasu. Niektórzy, np. ci, którzy mieli kilka ciężkich epizodów, mogą potrzebować przyjmować leki bezterminowo. W takich przypadkach leki są zazwyczaj podawane w jak najmniejszych dawkach, aby zminimalizować skutki uboczne.
Jakie są rokowania dla osób z zaburzeniami psychotycznymi?
Perspektywy zależą od rodzaju zaburzeń psychotycznych i osoby, która je ma. Zaburzenia te są jednak uleczalne, a większość osób wyzdrowieje dzięki leczeniu i ścisłej obserwacji.
Czy można zapobiegać zaburzeniom psychotycznym?
Nie. Ale im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym lepiej. Pomaga ono zapobiegać objawom. Szukanie pomocy tak szybko, jak to możliwe, może pomóc w życiu osoby, rodziny i relacji.
Dla osób, które są w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia zaburzeń psychotycznych, takich jak ci, którzy mają w rodzinie historię schizofrenii, unikanie narkotyków, takich jak marihuana i alkohol, może pomóc w?zapobieganiu lub opóźnianiu tych stanów.
