Botulizm jest niebezpieczną chorobą przenoszoną drogą pokarmową. Dowiedz się, jakie są objawy zakażenia i jak mu zapobiegać, w tym jak prawidłowo konserwować żywność w domu.
Spośród wielu rodzajów chorób przenoszonych drogą pokarmową zatrucie jadem kiełbasianym jest jedną z najniebezpieczniejszych. Może powodować paraliż i zagrażać życiu, ale występuje raczej rzadko.
Botulizm jest zwykle związany z konserwowaniem owoców i warzyw w warunkach domowych. Konserwy komercyjne mogą być źródłem bakterii wywołujących zatrucie jadem kiełbasianym, ale w dzisiejszych czasach zdarza się to rzadko. Zatruciem jadem kiełbasianym można się jednak zarazić w inny sposób niż zatruciem pokarmowym.
Botulizm jest wywoływany przez bakterię Clostridium botulinum (C. botulinum). Wydziela ona neurotoksynę, czyli truciznę atakującą układ nerwowy.
Rodzaje botulizmu
Jednym ze sposobów przedostania się toksyny do organizmu jest spożycie skażonej żywności. Istnieją jednak również inne sposoby zarażenia się nią:
-
Zatrucie jadem kiełbasianym u niemowląt: Jeśli niemowlęta do około 6 miesiąca życia połkną spory botuliny, mogą one przekształcić się w bakterie. Mogą one zostać połknięte na przykład z kurzu i gleby, co jest najczęstsze, lub z miodu. Bakterie mogą wtedy uwolnić toksynę. Z wiekiem dzieci wytwarzają w jelitach mechanizmy obronne, które zapobiegają zakorzenieniu się zarodników.
-
Botulizm ran: Zarodniki Botulinum mogą dostać się do otwartych ran i powoli się rozmnażać, uwalniając toksynę. Ten rodzaj botulizmu jest związany z osobami zażywającymi narkotyki, które wstrzykują heroinę w postaci czarnej smoły w skórę, a nie w żyły.
-
Botulizm wziewny: Wdychanie toksyny jest rzadkie, choć niektóre kraje próbowały stworzyć broń biologiczną, która rozprzestrzeniałaby śmiertelną formę toksyny w powietrzu.
-
Toksemia jelitowa dorosłych. Ten bardzo rzadki rodzaj botulizmu jest podobny do botulizmu niemowląt. Spory bakterii dostają się do jelit, gdzie rosną i rozprzestrzeniają się. Nazywa się to również kolonizacją jelitową dorosłych. Najbardziej zagrożeni są dorośli z poważnymi schorzeniami jelit.
-
Botulizm jatrogenny. Na tę postać botulizmu można zachorować, jeśli wstrzyknięto zbyt dużą dawkę toksyny Botox podczas zabiegu kosmetycznego lub medycznego, np. w przypadku leczenia migreny lub zmarszczek. U niektórych osób ten rodzaj botulizmu wystąpił po zastosowaniu podrobionego botoksu.
Objawy botulizmu
Bez względu na sposób zarażenia jadem kiełbasianym objawy są zwykle takie same. Najbardziej charakterystycznym objawem jest osłabienie, które zaczyna się po obu stronach twarzy, przechodzi w dół do szyi, a następnie do reszty ciała. Do innych wczesnych objawów należą:
-
podwójne lub nieostre widzenie
-
Opadające powieki
-
Trudności w połykaniu
-
Niewyraźna mowa
-
Duszność
Inne objawy, które mogą wystąpić później, to wymioty, ból brzucha i biegunka. Później pacjent może mieć trudności z oddawaniem moczu i silne zaparcia. Do objawów nie zalicza się gorączki.
Jeśli nie zostanie podjęte leczenie, objawy mogą przejść w paraliż rąk i nóg oraz mięśni służących do oddychania.
U niemowląt z zatruciem jadem kiełbasianym występują objawy, które obejmują:
-
Senność
-
Słabe napięcie mięśniowe rozpoczynające się od głowy i szyi i postępujące w dół
-
Słabe karmienie
-
Ślinienie się
-
Słaby płacz
Objawy zatrucia jadem kiełbasianym z rany
są podobne do objawów botulizmu ogólnego, ale ich wystąpienie może trwać około 2 tygodni. Mogą one również obejmować:
-
Gorączka
-
Zaczerwienienie skóry, obrzęk i inne objawy zakażenia
Objawy zatrucia jadem kiełbasianym drogą wziewną
są takie same jak w przypadku botulizmu ogólnego, ale zwykle występują szybciej. Może wystąpić niewydolność oddechowa.
Objawy toksemii jelitowej u dorosłych
są podobne do botulizmu niemowląt. Objawy są takie same jak w przypadku botulizmu ogólnego, ale mogą również obejmować:
-
Zaparcia
-
Złe karmienie
-
Brak energii (senność)
Objawy botulizmu jatrogennego
są takie same jak w przypadku botulizmu ogólnego. Oprócz osłabienia mięśni mogą wystąpić:
-
Osłabienie mięśni oka
-
Trudności z mówieniem
-
Sparaliżowana twarz
-
Gruby, słaby język
-
Zmniejszony odruch przełykania
Kiedy należy wezwać lekarza?
Objawy zatrucia jadem kiełbasianym przenoszonym drogą pokarmową pojawiają się zwykle w ciągu 18 do 36 godzin od spożycia żywności zawierającej bakterię, choć mogą wystąpić już po 6 godzinach.
W niektórych przypadkach objawy zatrucia jadem kiełbasianym nie występują przez tydzień do 10 dni po kontakcie z żywnością.
Botulizm u niemowląt może nie pojawić się przez 14 dni. Dziecko z zatruciem jadem kiełbasianym może wydawać się niespokojne lub ospałe, może mieć zaparcia i niechęć do jedzenia.
Jeśli u Ciebie lub kogoś z Twoich bliskich wystąpią objawy, które mogą świadczyć o zatruciu jadem kiełbasianym, natychmiast zadzwoń pod numer 911. Niewydolność oddechowa jest zagrożeniem i ważne jest ścisłe monitorowanie.
Powikłania zatrucia jadem kiełbasianym
Botulizm może powodować poważne objawy, ale nie można go przenosić z jednej osoby na drugą. Jeśli jednak zachorujesz na zatrucie jadem kiełbasianym, najprawdopodobniej będziesz musiał pozostać w szpitalu w celu monitorowania i leczenia.
W ciężkich przypadkach mogą wystąpić długotrwałe problemy z oddychaniem. Problemy te obejmują duszności i łatwe męczenie się.
Dzięki odpowiedniemu leczeniu można całkowicie wyleczyć się z zatrucia jadem kiełbasianym. Szybkość powrotu do zdrowia zależy od ciężkości przypadku. Jeśli przypadek jest łagodny, do pełnego wyzdrowienia mogą być potrzebne tygodnie lub miesiące. W bardzo poważnych przypadkach całkowite wyleczenie może zająć miesiące lub lata.
Jeśli choroba nie jest leczona, zatrucie jadem kiełbasianym może zagrażać życiu. Jednak ludzie wracają do zdrowia w około 90% do 95% przypadków.
Diagnostyka botulizmu
Lekarz prawdopodobnie rozpocznie od badania fizykalnego, poszukując objawów zatrucia jadem kiełbasianym, takich jak osłabienie mięśni, słaby głos lub opadające powieki. Może również zapytać Cię o spożywane przez Ciebie (lub Twoje dziecko) pokarmy.
W celu potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić wykonanie badania laboratoryjnego polegającego na analizie krwi lub próbki kału. Może być konieczne wykonanie innych badań.
Jeśli udało Ci się zachować żywność, którą podejrzewasz o zatrucie jadem kiełbasianym, możesz przynieść ją do badania.
Badania laboratoryjne mogą potrwać kilka dni. W międzyczasie lekarz może spróbować wykluczyć inne możliwe choroby. Objawy zatrucia jadem kiełbasianym są podobne do objawów udaru mózgu i zespołu Guillaina-Barrego, w którym układ odpornościowy atakuje nerwy, powodując możliwy paraliż.
Inne badania, które mogą być wykonane w celu zdiagnozowania zatrucia jadem kiełbasianym, obejmują:
Skanowanie mózgu. Rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT) mózgu mogą pomóc w wykluczeniu innych przyczyn objawów, takich jak udar.
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF), zwane czasem nakłuciem rdzenia kręgowego, może wykazać niewielki wzrost poziomu białka. Jednak u osób z zatruciem jadem kiełbasianym badanie płynu mózgowo-rdzeniowego jest zasadniczo prawidłowe.
Badanie czynności nerwów i mięśni.Elektromiografia może pomóc w potwierdzeniu rozpoznania botulizmu.
Test Tensilon. Wykonuje się go, aby wykluczyć miastenię gravis, która może powodować podobne objawy.
Badania w kierunku tych schorzeń mogą być wykonywane w trakcie wykonywania badań laboratoryjnych.
Leczenie botulizmu
Lekarz zleci przyjęcie pacjenta do szpitala, gdzie w zależności od przypadku można zastosować kilka metod leczenia. Należą do nich:
Leki przeciwtoksyczne: Głównym sposobem leczenia zatrucia jadem kiełbasianym jest lek zwany antytoksyną. Przeszkadza on w przenikaniu toksyny do krwiobiegu. Lek ten może często pomóc w powstrzymaniu nasilenia objawów.
Antybiotyki: Czasami mogą one zadziałać, jeśli w danym przypadku mamy do czynienia z zatruciem jadem kiełbasianym. Te leki zabijające bakterie nie są stosowane w przypadku innych rodzajów botulizmu.
Pomoc w oddychaniu: Jeśli zatrucie jadem kiełbasianym poważnie uszkodziło mięśnie odpowiedzialne za oddychanie, konieczne może być podłączenie do urządzenia wspomagającego oddychanie. Jeśli choroba jest ciężka, pacjent może pozostawać pod aparatem do wentylacji mechanicznej przez wiele miesięcy.
Terapia: W miarę poprawy stanu zdrowia możesz potrzebować programów wspomagających mowę, połykanie i inne funkcje organizmu.
Zapobieganie zatruciom jadem kiełbasianym
Jeżeli samodzielnie przetwarzasz żywność w domu, upewnij się, że Twoje ręce, pojemniki i naczynia są tak czyste, jak to tylko możliwe. Starannie myj i przechowuj żywność, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo skażenia konserwowanej żywności.
Toksyna jadu kiełbasianego może zostać zabita w wysokiej temperaturze, więc jeśli spożywasz żywność z domowych przetworów, rozważ gotowanie jej przez 10 minut, aby zabić bakterie. Prawidłowe przechowywanie w lodówce również może pomóc w zapobieganiu rozwojowi C. botulinum.
Oto kilka charakterystycznych oznak ewentualnego skażenia jadem kiełbasianym w konserwach:
-
Puszka ma wybrzuszenie.
-
Po otwarciu pojemnika tryska z niego piana lub ciecz.
-
Zawartość ma nietypowy lub nieprzyjemny zapach.
Jeśli kiedykolwiek zauważysz, że z puszki lub pojemnika wystaje wybrzuszenie, nie otwieraj go. Wyrzuć go. Jeśli coś jest nie tak z zapachem jedzenia, nawet go nie próbuj.
Jeszcze kilka innych rzeczy, o których warto pamiętać:
-
Oliwy z dodatkiem ziół lub czosnku należy przechowywać w lodówce.
-
Ziemniaki ugotowane i zawinięte w folię aluminiową tworzą środowisko, w którym mogą rozwijać się toksyny jadu kiełbasianego. Zawsze trzymaj ziemniaki gorące lub przechowuj je w lodówce w ciągu 2 godzin od ugotowania.
-
Gotowanie żywności przez co najmniej 5 minut może zniszczyć toksynę jadu kiełbasianego.
-
Nie należy podawać miodu ani syropu kukurydzianego dziecku poniżej 1 roku życia.
-
Jeśli jesteś uzależniony od heroiny, nigdy nie dziel się igłami i nie używaj heroiny o czarnej smole. Poszukaj lekarza, który pomoże ci uporać się z uzależnieniem.
