Cechy socjopaty i psychopaty w pewnym stopniu się pokrywają, ale są też pewne kluczowe różnice.
Ludzie często używają tych terminów, aby oznaczały to samo. Chociaż eksperci zgadzają się, że tak zwani socjopaci i psychopaci mają pewne podobne cechy, to jednak istnieją pewne istotne różnice.
Co to jest antyspołeczne zaburzenie osobowości?
Lekarze nie diagnozują ludzi jako socjopatów lub psychopatów. Używają terminu antyspołeczne zaburzenie osobowości. Kiedyś nazywano to socjopatią. Osoba, która miała tę diagnozę była socjopatą. Ale lekarze nie używają już tych etykiet. Trwa dyskusja nad tym, czy psychopaci mają poważną formę tego zaburzenia osobowości, czy też jest to osobna, ale powiązana diagnoza.
Ludzie z antyspołecznym zaburzeniem osobowości działają w sposób, który jest sprzeczny z normami społecznymi. Mają tendencję do łamania prawa i odczuwają niewielkie lub żadne poczucie winy, kiedy robią coś złego. Stan ten rozwija się zazwyczaj w dzieciństwie, ale diagnozę można postawić dopiero po ukończeniu 18 lat. (Lekarze diagnozują dzieci, które mają problemy antyspołeczne z zaburzeniem zachowania).
Osoby z tym zaburzeniem osobowości mogą robić takie rzeczy jak:
-
Oszukiwać innych w celu osiągnięcia osobistych korzyści.
-
Popełniać przestępstwa.
-
Lekceważenie zasad lub bezpieczeństwa innych osób.
-
Zachowywać się impulsywnie lub agresywnie.
-
Zachowywać się chłodno w stosunku do innych.
-
Kłamać w dużych i małych sprawach.
-
Mają niewiele, jeśli w ogóle, bliskich związków.
-
Mają problemy z utrzymaniem pracy lub wykonywaniem obowiązków szkolnych.
-
Podejmowanie niepotrzebnego ryzyka.
Co to jest psychopatia?
Psychopaci to ludzie, którzy wykazują psychopatię. To nie jest diagnoza, ale zestaw cech. Kryteria psychopatii obejmują objawy psychologiczne i pewne specyficzne zachowania. Z drugiej strony, miary antyspołecznego zaburzenia osobowości skupiają się głównie na zachowaniach, które można zauważyć.
Około 25%-30% osób z antyspołecznym zaburzeniem osobowości ma również psychopatię. Nie można jednak stwierdzić, czy ktoś ma psychopatię tylko poprzez testowanie go pod kątem zaburzeń antyspołecznych. Zamiast tego, wyszkolony klinicysta zwykle używa czegoś, co nazywa się Hare Psychopathy Checklist-Revised. Jest to lista 20 cech. Klinicysta uzna kogoś, zwykle przestępcę, za psychopatę, jeśli uzyska wysoki wynik na liście.
Oto niektóre z cech wspólnych dla psychopatów:
-
Nieszczery urok
-
Łatwo się nudzi
-
Kompulsywne kłamanie
-
Manipulacyjne
-
Brak wyrzutów sumienia lub poczucia winy
-
Mała reakcja emocjonalna
-
Okrutny, bez empatii
-
Wykorzystuje innych
-
Problemy z zachowaniem zaczynają się w dzieciństwie
-
Nie przyjmuje odpowiedzialności
-
Wiele związków seksualnych
Badania skupiają się głównie na psychopatach płci męskiej. Stanowią oni około 1% populacji ogólnej, ale w amerykańskich więzieniach stanowią 20%-30% osób. Badania pokazują, że psychopaci są od 15 do 25 razy bardziej narażeni na złamanie prawa i trafienie do więzienia niż inni.
Czy każdy z nas ma sumienie?
Osoby z antyspołecznym zaburzeniem osobowości - czyli socjopaci - prawdopodobnie wiedzą, że to, co robią, jest złe. Ale ich kompas moralny jest słaby. Mają sumienie, ale nie jest ono wystarczająco silne, aby powstrzymać ich złe zachowanie.
Ale eksperci nie uważają, że ludzie z psychopatią mają sumienie.
Czy są agresywni?
Każdy może skrzywdzić inną osobę. Dotyczy to również osób z antyspołecznym zaburzeniem osobowości. Jednak nie zawsze są one agresywne. Z drugiej strony, psychopatia jest silnym predyktorem agresji i przemocy w ciągu całego życia.
Oto co pokazują niektóre badania:
-
Około 90% osób zwolnionych z więzienia, które uzyskały wysokie wyniki w zakresie psychopatii, popełniło przestępstwo z użyciem przemocy w ciągu następnych 20 lat. Tylko 40% tych, którzy uzyskali niski wynik psychopatii, zrobiło to samo.
-
Psychopaci są odpowiedzialni za śmierć ponad 50% policjantów, którzy giną na służbie.
Gorąca głowa vs. zimne serce
Osoby z antyspołecznym zaburzeniem osobowości, które nie są psychopatami, częściej bywają impulsywnie agresywne. Oznacza to, że mają gorącą głowę lub nie mają zbytniej kontroli nad swoim zachowaniem, kiedy wpadają w gniew. Nie są też zbyt dobrzy w planowaniu przyszłości.
Ale psychopaci są bardziej zimni niż gorący. Badania pokazują, że mają niski poziom lęku i nie reagują tak bardzo na stres lub karę. Plus, mają dobrą kontrolę nad swoimi myślami i mają tendencję do planowania swoich agresywnych aktów.
Co powoduje?
Nie wiadomo, dlaczego niektórzy ludzie zapadają na antyspołeczne zaburzenie osobowości lub psychopatię. Prawdopodobnie rolę odgrywa tu wiele różnych czynników, takich jak:
-
Mózg. Badania pokazują, że może istnieć problem z obwodami mózgowymi, które kontrolują zachowanie u osób z tym schorzeniem. Badania pokazują również, że pewne części mózgu osób z psychopatią są mniejsze. Dotyczy to obszarów, które kontrolują empatię, podejmowanie decyzji moralnych, poczucie winy i wstyd.
-
Genetyka. Prawdopodobieństwo zachorowania na to zaburzenie jest większe, jeśli ktoś w twojej rodzinie, na przykład rodzic, ma to zaburzenie.
-
Płeć. Antyspołeczne zaburzenie osobowości i psychopatia mogą wystąpić u kobiet, ale znacznie częściej pojawiają się u mężczyzn.
-
Środowisko. Istnieją dowody na to, że osoby z tym zaburzeniem nie uczą się różnicy między dobrem a złem w okresie dorastania.
Czy mogą się poprawić?
Antyspołeczne zaburzenie osobowości jest trudne do leczenia. Jest tak częściowo dlatego, że tak zwani socjopaci lub psychopaci nie są ludźmi, którzy myślą, że potrzebują pomocy. Jednak pewne objawy mogą pojawić się już w dzieciństwie. W takim przypadku, jeśli rodzice podejmą działania i zapewnią dziecku pomoc, może ono wyzdrowieć.
Nie ma wystarczających dowodów, aby wiedzieć, czy jakikolwiek rodzaj leczenia będzie rzeczywiście działać. Ale jeśli ktoś z tą chorobą otrzyma pomoc, lekarz może spróbować terapii słownej, aby rozwiązać problemy z gniewem lub inne problemy psychiczne. Leki mogą pomóc w problemach z zachowaniem, takich jak agresja lub depresja, ale nie są w stanie wyleczyć antyspołecznego zaburzenia osobowości lub psychopatii.
Jeśli przebywasz w pobliżu osoby, która Twoim zdaniem cierpi na tę chorobę, uważaj na siebie. Znajdź grupę wsparcia lub zwróć się do specjalisty od zdrowia psychicznego. Poproś swojego lekarza o skierowanie do kogoś, kto ma doświadczenie w leczeniu osób z zaburzeniami osobowości.
