Dowiedz się więcej od ekspertów doktora na temat potencjalnych przyczyn choroby dwubiegunowej, w tym genetyki, środowiska i stylu życia.
Zaburzenia dwubiegunowe często występują rodzinnie i wydaje się, że zaburzenia nastroju mają podłoże genetyczne. Istnieje również coraz więcej dowodów na to, że środowisko i styl życia mają wpływ na nasilenie zaburzeń. Stresujące wydarzenia życiowe, nadużywanie alkoholu lub narkotyków mogą utrudniać leczenie zaburzeń dwubiegunowych.
Mózg a zaburzenie dwubiegunowe
Eksperci uważają, że zaburzenie dwubiegunowe jest częściowo spowodowane problemami z konkretnymi obwodami mózgu i działaniem substancji chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami.
Trzy substancje chemiczne w mózgu - noradrenalina (noradrenalina), serotonina i dopamina - są zaangażowane w funkcje zarówno mózgu, jak i ciała. Noradrenalina i serotonina są konsekwentnie wiązane z zaburzeniami nastroju o podłożu psychiatrycznym, takimi jak depresja i choroba dwubiegunowa. Szlaki nerwowe w obszarach mózgu, które regulują przyjemność i nagrody emocjonalne, są regulowane przez dopaminę. Zaburzenia obwodów, które komunikują się za pomocą dopaminy w innych obszarach mózgu, wydają się być związane z psychozą i schizofrenią, ciężkim zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się zniekształceniem rzeczywistości oraz nielogicznymi wzorcami myślowymi i zachowaniami.
Mózgowa substancja chemiczna serotonina jest związana z wieloma funkcjami organizmu, takimi jak sen, czuwanie, jedzenie, aktywność seksualna, impulsywność, uczenie się i pamięć. Naukowcy uważają, że nieprawidłowe funkcjonowanie obwodów mózgowych, w których serotonina pełni rolę przekaźnika chemicznego, przyczynia się do powstawania zaburzeń nastroju (depresji i choroby dwubiegunowej).
Czy zaburzenie dwubiegunowe jest uwarunkowane genetycznie?
Wiele badań pacjentów z chorobą dwubiegunową i ich krewnych wykazało, że choroba dwubiegunowa czasami występuje rodzinnie. Prawdopodobnie najbardziej przekonujące dane pochodzą z badań bliźniąt. W badaniach bliźniąt jednojajowych naukowcy donoszą, że jeśli jedno z nich ma chorobę dwubiegunową, to drugie ma większe szanse na jej wystąpienie niż inne rodzeństwo w rodzinie. Naukowcy stwierdzili, że życiowa szansa na to, że u identycznego bliźniaka (bliźniaka dwubiegunowego) również rozwinie się choroba dwubiegunowa wynosi około 40% do 70%.
W kolejnych badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa naukowcy przeprowadzili wywiady ze wszystkimi krewnymi pierwszego stopnia pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym I i II i stwierdzili, że zaburzenie dwubiegunowe II jest najczęstszym zaburzeniem afektywnym w obu grupach rodzinnych. Badacze stwierdzili, że 40% z 47 krewnych pierwszego stopnia pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym II również cierpiało na zaburzenie dwubiegunowe II; 22% z 219 krewnych pierwszego stopnia pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym I cierpiało na zaburzenie dwubiegunowe II. Jednak wśród pacjentów z zaburzeniami dwubiegunowymi II badacze znaleźli tylko jednego krewnego z zaburzeniami dwubiegunowymi I. Doszli do wniosku, że dwubiegunówka II jest najczęstszym rozpoznaniem u krewnych zarówno w rodzinach z dwubiegunówką I, jak i z dwubiegunówką II.
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Stanforda, które dotyczyły genetycznych uwarunkowań zaburzeń dwubiegunowych, wykazały, że dzieci, których jedno z biologicznych rodziców cierpi na zaburzenia dwubiegunowe typu I lub II, mają zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na te zaburzenia. W badaniu tym naukowcy wykazali, że 51% dwubiegunowego potomstwa cierpiało na zaburzenia psychiczne, najczęściej na dużą depresję, dystymię (depresję przewlekłą o niewielkim nasileniu), zaburzenie dwubiegunowe lub zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Co ciekawe, rodzice dwubiegunowi, u których w dzieciństwie występowało ADHD, częściej mieli dzieci z zaburzeniem dwubiegunowym niż z ADHD.
Z innych wyników badań wynika, że krewni pierwszego stopnia osoby, u której zdiagnozowano zaburzenie dwubiegunowe typu I lub II, są w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia dużej depresji w porównaniu z krewnymi pierwszego stopnia osób, u których nie stwierdzono zaburzeń dwubiegunowych. Wyniki badań naukowych wskazują również, że ryzyko wystąpienia zaburzeń afektywnych w ciągu całego życia u krewnych, których członkowie rodziny chorują na chorobę dwubiegunową, wzrasta w zależności od liczby zdiagnozowanych krewnych.
Jaką rolę odgrywa środowisko i styl życia w chorobie dwubiegunowej?
Badania wykazują, że oprócz genetycznego związku z chorobą dwubiegunową, dzieci rodziców dwubiegunowych są często otoczone znacznymi stresorami środowiskowymi. Może to obejmować życie z rodzicem, który ma skłonności do wahań nastroju, nadużywania alkoholu lub substancji odurzających, niedyskrecji finansowych i seksualnych oraz hospitalizacji. Chociaż u większości dzieci rodziców dwubiegunowych nie rozwinie się choroba dwubiegunowa, u niektórych z nich mogą wystąpić inne zaburzenia psychiczne, takie jak ADHD, duża depresja, schizofrenia lub uzależnienie od substancji psychoaktywnych.
Stresory środowiskowe również odgrywają rolę w wywoływaniu epizodów dwubiegunowych u osób, które mają do tego predyspozycje genetyczne. Na przykład, dzieci dorastające w rodzinach dwubiegunowych mogą żyć z rodzicem, który nie kontroluje nastrojów i emocji. Niektóre dzieci mogą żyć z ciągłą przemocą słowną, a nawet fizyczną, jeśli rodzic dwubiegunowy nie jest leczony lub używa alkoholu czy narkotyków.
Czy brak snu może pogorszyć objawy choroby dwubiegunowej?
Niektóre wyniki badań wskazują, że osoby z chorobą dwubiegunową mają genetyczną predyspozycję do zaburzeń cyklu snu i czuwania, które mogą wywoływać objawy depresji i manii.
Problemem dla osób z zaburzeniem dwubiegunowym jest jednak to, że utrata snu może u niektórych pacjentów prowadzić do wystąpienia epizodu nastroju, takiego jak mania (uniesienie). Zamartwianie się utratą snu może zwiększać niepokój, a tym samym pogarszać przebieg dwubiegunowych zaburzeń nastroju. Kiedy osoba z zaburzeniem dwubiegunowym pozbawiona snu przechodzi w stan maniakalny, zapotrzebowanie na sen zmniejsza się jeszcze bardziej.
W jednym z badań naukowcy przeprowadzili wywiady z 39 pacjentami z zaburzeniami dwubiegunowymi, u których występowały głównie epizody maniakalne lub depresyjne, w celu określenia obecności zaburzeń rytmu społecznego w ciągu dwóch miesięcy przed wystąpieniem nastroju. (Zaburzenie rytmu społecznego to zaburzenie codziennych rutynowych czynności, takich jak spanie, jedzenie, ćwiczenia fizyczne lub kontakty z innymi ludźmi, co z kolei może wpływać na wzorce aktywności mózgu związane z regulacją nastroju).
Porównując wyniki z ochotnikami z grupy kontrolnej, badacze doszli do wniosku, że większość osób z zaburzeniem dwubiegunowym doświadcza co najmniej jednego zaburzenia rytmu społecznego przed wystąpieniem poważnego epizodu nastroju. Ponadto badacze stwierdzili, że zaburzenia rytmu społecznego częściej dotykają pacjentów z manią niż pacjentów z depresją. Z ich ustaleń wynika, że 65% pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym miało co najmniej jedno zaburzenie rytmu dobowego w ciągu ośmiu tygodni przed wystąpieniem epizodu maniakalnego.
Porozmawiaj z lekarzem, jeśli masz trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu. Dostępnych jest kilka nie uzależniających leków nasennych, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemów ze snem. Wykazano również, że terapia poznawczo-behawioralna jest pomocna w leczeniu pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym, którzy mają problemy ze snem lub odczuwają niepokój i obawy związane z tym problemem.
